تأملي در نقش عقل فعال در حصول تصورات و تصديقات باطل در حکمت متعاليه

سال بيستم، شماره اول، پياپي 77، پاييز 1401، ص 35ـ44

نوع مقاله: پژوهشي

احمد عسگري / دانشيار گروه فلسفه دانشگاه شهيد بهشتي    ahmad_asgari55@yahoo.com
* حميدرضا بوجاري / دكتراي فلسفه اسلامي دانشگاه شهيد بهشتي hamidrezabojari@mail.com     
دريافت: 24/02/1401       پذيرش: 28/06/1401

چکيده
صدرالمتألهين معتقد است تصورات و تصديقات با اتصال به عقل فعال و افاضۀ او حاصل مي‌شوند و روشن است که برخي تصورات و تصديقات انسان باطل و کاذب‌اند. اکنون پرسش اين است که اينها چگونه و با چه سازوکاري حاصل مي‌شوند؟ اگر با اتصال و افاضۀ عقل فعال باشد، ماهيت عقل فعال چگونه با چنين کارکردي سازگار است؟ آيا در حقيقت عقلي او باطل وجود دارد؟ در اين پژوهش اين نتيجه حاصل مي‌شود که اباطيل و اکاذيب نيز مانند حق و صدق، معلول اتصال و رابطه با عقل فعال‌اند، اما صرفاً از حیث وجودشان ارتباط دارند و حيث معرفتي آنها که متکفل صدق و کذب و حق و باطلشان است، با آمادگي انسان و تجربيات او تأمين مي‌شود. لذا اهميت توجه به روش درست مورد تأکيد قرار مي‌گيرد و شناخت بهتري از عقل فعال به ‌دست مي‌آيد.

کليدواژه‌ها: عقل فعال، حصول تصورات و تصديقات باطل، عالم عقل.