تحلیلی فلسفی از جهان‌های اعتباری؛ جهان ـ ذهن و جهان ـ ساخت

سال هفدهم، شماره دوم، پياپي 66، زمستان 1398

عبدالله فتحی / استادیار گروه فلسفه مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره    abdollahfathy@yahoo.com
دريافت: 27/11/97                  پذيرش: 10/05/98
چکيده
انسان به طور طبیعی و عادی این‌گونه می‌اندیشد که با اشیای طبیعی همان‌گونه که هستند، تعامل دارد. این پندار تا حدودی درست است؛ لکن برخی اندیشمندان متأخر در تبیین لایه‌ای عمیق‌تر از حیات انسانی معتقدند که بشر در طبیعت صرف، زندگی نمی‌کند؛ زیرا بسياري از اشیا در زندگی این موجود عجیب، معانی طبیعی خود را ندارند و انسان در تعامل با طبیعت اين اشیا را آن‌گونه که هستند در نظر نمی‌گیرد، بلکه آنها در زندگی انسان معانی ویژه‌ای دارند که حاصل فاعلیت ذهنی انسان است. این اندیشمندان مسئله زیست انسان در جهان‌هایی ساختگی را مطرح می‌سازند و هریک در تبیین آن، راهی ویژه برگزیده‌اند؛ اما نویسنده پژوهش مفصلی درباره چیستی عمل اعتبار و واقعیت‌های اعتباری انجام داده و نظریه جدیدی در این زمینه دارد که از آن با عنوان «نظریه واقعیت‌های اعتباری» یاد می‌کند. بر پایه این نظریه، انسان بر اساس اموری که می‌توان آنها را زمینه‌های اعتبار نامید، برای هر چیزی که با آن تعامل دارد، هویت‌هایی ذهنی ایجاد می‌کند که معنا و واقعیت آن شیء برای وی خواهد بود. هویت‌های ذهنی مزبور وقتی که در کنار هم و به صورت مجموعی در نظر گرفته شوند، جهانی را می‌سازند که می‌توان آن را جهان اعتباری یا ساخته انسان دانست. براین‎اساس انسان در فرایند حیات خود دو جهان اعتباریِ جهان ـ ذهن و جهان ـ ساخت را ایجاد، و در آن زیست می‌کند.
کلیدواژه‌ها: اعتبار، امور اعتباری، جهان‌های اعتباری، جهان ـ زیست، جهان ـ ساخت، جهان ـ ذهن.