طرحي نو در معيار تمايز مجرد و مادي با ارزيابي معيارهاي ديگر

سال شانزدهم، شماره چهارم، پياپي64، تابستان 1398

سیدمحمدمهدی نبویان / دکتری فلسفه تطبیقی مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره    smm.nabavian@yahoo.com
غلامرضا فیاضی / استاد گروه فلسفه مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره
دريافت: 28/07/97                  پذيرش: 15/02/98
چکيده
تقسیم موجود به مجرد و مادی، یکی از تقسیمات ‎مهم و سرنوشت‎ساز در فلسفه است که توجه به آن، پاسخ بسیاری از مشکلات فلسفی را به همراه دارد. متفکران مسلمان در آثار خویش از مجرد و مادی بحث کرده و تعریف هایی از آن ارائه داده‌اند. ایشان در این تعریف‎ها ویژگی‎های موجود مجرد و مادی و معیار تمایز آنها را بیان کرده‌اند که دقت در این معیارها و مبانی آنها، چالش‎هایی را نمایان می‌سازد. در نوشتار حاضر با نقد و بررسی معیارهایی همچون ماده، مقدار، شکل، وضع، طول، عرض، حجم، رنگ، وجود فی‌الماده و وجود مع‌الماده، استعداد، تغییر، حرکت، قابلیت انقسام خارجی، زمان، مکان، شخصیت و جزئیت که توسط متفکران مسلمان مطرح شده، معیار جدیدی در تمایز موجود مادی از مجرد ارائه می‌گردد که بر اساس آن، موجود مادی، موجودی است که با حواس ظاهری درک می‎شود و یا وابسته به آن است؛ ولی موجود مجرد، موجودی است که نه محسوس با حواس ظاهری است و نه وابسته به آن.
کلیدواژه‌ها: مادی، مجرد، ماده، مجرد مثالی و محسوس ظاهری.