تقدم نفس بر بدن از ديدگاه ابن‌سينا، شيخ اشراق و صدرالمتألهين

سال پانزدهم، شماره سوم، پياپي 59، بهار 1397

محمدعلی شریفی / کارشناس ارشد فلسفه مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره      m.sharifi115@mailfa.com
محمد فنایی اشکوری / استاد مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره     Fanaei.ir@ymail.com
دريافت: 11/03/96                  پذيرش: 25/10/96

چکیده
ابن‌سینا، شیخ اشراق و صدرالمتألهین در باب نفس و نحوة تحقق آن دو بیان متفاوت دارند؛ در بیان نخست نفس را حادث و حدوث آن را همراه با بدن یا به عین حدوث بدن می‌دانند؛ اما بیان دیگری نیز دارند که صراحتاً یا تلویحاً وجود نفس را قبل از بدن می‌شمارند و به گونه‌ای سخن می‌گویند که قِدم نفس از آن برداشت می‌شود. عدم نگاه جامع به مجموعة آموزه‌های آنها سبب خواهد شد که آنها را به تناقض‌گویی متهم کنیم؛ اما نگاه جامع به آموزه‌های آنها ما را به درکی عمیق‌تر از مسئلة نفس و نحوة تحقق آن در عالم ماده می‌رساند. بر‌این‌اساس عوالمی عقلی، مثالی و مادی برای نفس در نظر می‌گیریم و وجود نفس قبل از بدن را ناظر به عوالم مثال و عقل، و وجود مادی نفس را مختص عالم ماده خواهیم دانست.
کلیدواژه‌ها: نفس، بدن، تقدم، ابن‌سینا، شیخ اشراق، صدرالمتألهین.