پژوهشى در ماهيت نداشتن وجود رابط در انديشه علامه طباطبائى

فصل‏نامه‏اى علمى ـ پژوهشى در زمينه علوم فلسفى پاييز 1395

محمدعلى اسماعيلى / سطح 4 جامعه‏المصطفى العالميه و دانشجوى دكترى كلام مركز تخصصى كلام   mali.esm91@yhaoo.com

دريافت: 20/2/94               پذيرش: 12/4/95

چكيده

وجود رابط در سخنان فلاسفه پيش از صدرالمتألهين در دو مورد به كار مى‏رفت: 1. وجود رابط در قضايا؛ 2. وجود فى‏نفسه لغيره. صدرالمتألهين در پرتو مبانى حكمت متعالى، وجود امكانى را عين ربط و تعلق به واجب‏الوجود دانست و هرگونه استقلال را از آنها سلب كرده، اسم «وجود رابط» را بر آنها نهاد. مسئله ماهيت نداشتن وجودات امكانى (وجود رابط در حكمت متعاليه) مورد اختلاف است. علامه طباطبائى، آنها را فاقد ماهيت دانسته و از طريق وجود تلازم ميان ماهيت‏دارى و استقلال مفهومى، بر ماهيت نداشتن آنها برهان اقامه كرده است. اين نظريه، نتايج فلسفى متفاوتى دارد كه برخى از آنها در مسائلى همچون جايگاه مباحث ماهيت در فلسفه، تقسيم ممكن به جوهر و عرض، تفسير مقولات نسبى و تفسير مسافت حركت مشهود است. در اين نوشتار با روش توصيفى ـ تحليلى به بررسى ادله و نتايج اين ديدگاه پرداخته‏ايم.

كليدواژه‏ها: وجود رابط، وجود رابطى، ماهيت، استقلال مفهومى، علامه طباطبائى.