ارزیابی شعور همگانی موجودات در حکمت متعالیه براساس ادلۀ مبتنی بر وحدت شخصی وجود 

سال نوزدهم، شماره دوم، پياپي 74، زمستان 1400، ص 105ـ116

نوع مقاله: پژوهشي
محمدعلی محیطی اردکان / استادیار گروه فلسفه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)    hekmatquestion@gmail.com 
دريافت: 1400/4/2                  پذيرش: 1400/9/27

چکيده
یکی از حقایقی که ذهن بسیاری از اندیشمندان را به خود مشغول کرده، شعور همگانی موجودات است؛ موضوعی که ظواهر آیات قرآن کریم و روایاتِ فراوان گواه آن است. حکمت متعالیه گام‌های ارزنده‌ای در مقام تبیین سریان ادراک در همة موجودات برداشته است. نگارنده در این مقاله مي‌کوشد با به‎کارگیری روش توصیفي ـ تحلیلی و با رویکردی انتقادی، آن دسته از ادلة شعور سراسری موجودات را بررسی کند که در حکمت متعالیه با ابتنا بر وحدت شخصی وجود اقامه شده است. یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که در صورت ناکافی بودن ادلة مزبور برای اثبات مدعا، می‌توان با استناد به آیات و روایاتی که به دلالت مطابقی یا التزامی بر سریان ادراک در موجودات دلالت دارند، به این نتیجه دست یافت که هر موجودی بهره‌‎ای از علم دارد، هرچند تمام حقیقت چنین علمی برای انسان ناشناخته و دست‌نیافتنی باشد.

کليدواژه‌ها: حکمت متعالیه، شعور موجودات، وحدت شخصی وجود، علم، صدرالمتألهين.