نحوه تحقق مفاهیم فلسفی از دیدگاه شیخ اشراق، محقق طوسی، دوانی و میرداماد

* محمد فارسيات / دانشجوي دكتري حكمت متعاليه مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره    m.farsiat1366@gmail.com
مرتضي رضايي / استاديار گروه فلسفه مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره    Mrezaeeh50@gmail.com
دريافت: 23/06/99                  پذيرش: 13/11/99
چکيده
نحوه تحقق معانی فلسفی در فلسفه اشراق متأثر از نحوه تحقق معانی فلسفی در فلسفه مشاء است. در فلسفه مشاء نگاه حاکم و رایج در نحوه تحقق این معانی عبارت است از زیادت خارجی این معانی بر هویت معروض؛ ازاین‌رو شیخ اشراق بر این باور است که چون زیادت معانی فلسفی بر هویت معروض منجر به پیدایش تسلسل و اشکال‌های دیگر عقلی می‌شود، لذا حکم به نفی تحقق خارجی این معانی داد و صریحاً این معانی را به معانی منطقی ملحق کرد. پس از شیخ اشراق قریب به اتفاق فیلسوفان تا قبل از صدرالمتألهين متأثر از دیدگاه او بوده‌اند، لکن اغلب ایشان بر خلاف شیخ اشراق بر این باورند که هرچند محال است معانی فلسفی در خارج یافت شوند، ولی این معانی برخلاف معانی منطقی، منشأشان  و یا اینکه علاوه بر منشأ، اتصافشان نیز خارجی است.
كليدواژه‌ها: مفاهیم فلسفی، مفاهیم ماهوی، عرض، معروض، هویت، ماهیت.