تبيين حقيقت قبر و ثواب و عقاب آن از منظر صدرالمتألهين

سال شانزدهم، شماره اول، پياپي 61، پاييز 1397

عليرضا اسعدي / استاديار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي     a.asadi@dte.ir
دريافت: 25/07/96                  پذيرش: 19/04/97

چکیده
در آیات و روایات متعددی از عالم قبر و عذاب و ثواب انسان در آن سخن رفته است. ازاین‎رو دانشمندان مسلمان به تبیین آنها پرداخته و بالطبع، هریک از متکلمان، فیلسوفان و مفسران براساس مبانی خاص خود تبیین متفاوتی ارائه کرده‎اند. از جمله صدرالمتألهين، حکیم و مفسر دانشمند در مواضع متعددی از آثار خود ضمن بیان حیات‌های چهارگانه انسان، تبیین جدیدی از حقیقت قبر به دست داده و عذاب و ثواب قبر را نیز به دو گونه تبیین کرده است: تبیین مبتني بر تمثل اخلاق و اعمال و رفع حجب و نیز تبیین مبتنی بر ادراک وهمی‌عذاب و ثواب. در این مقاله تلاش می‎شود ضمن گزارش تبیین‌های صدرایی و مبانی او، دیدگاه او با برخی آموزه‎های دینی در این زمینه سنجیده شود. نتیجه اینکه تبیین‎های صدرایی از عناصر آموزه دینی معاد، هرچند می‌تواند پاسخ‎گوی برخی شبهات باشد، با در نظر گرفتن ظواهر دینی، نیازمند تأملات بیشتر و مطالعات دقیق‌تری است.
کلیدواژه‌ها: صدرالمتألهين، قبر، ثواب قبر، عذاب قبر، حکمت متعالیه.