معرفت فلسفی، سال پانزدهم، شماره اول، پیاپی 57، پاییز 1396، صفحات 55-73

    نحوه‌ی تحقق مفاهیم فلسفی در فلسفه‌ی مشاء

    نوع مقاله: 
    پژوهشی
    نویسندگان:
    ✍️ محمد فارسیات / *دانشجوی دکتری - فلسفه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) / m.farsiat1366@gmail.com
    رحمان عشریه / دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره   / oshryeh@quran.ac.ir
    چکیده: 
    در دوران معاصر اغلب شاهد قرائت هایی صدرایی و یا نوصدرایی از دیدگاه مشائیان در مسئله‌ی نحوه‌ی تحقق مفاهیم فلسفی هستیم؛ قرائتی که بر اساس مبانی فلسفی مشاء و آثار برجای مانده از آنها و نیز قرائت برجسته ترین شارحان و منتقدان فلسفه‌ی مشاء، از جمله صدرالمتألهین، مردود است و قابل دفاع نیست. امروزه اغلب این دیدگاه به مشائیان نسبت داده می شود که این جماعت مفاهیم فلسفی را به نحو عرض تحلیلی و متحد با معروض، در خارج موجود می دانند؛ لکن مراجعه به آثار برجای مانده از فیلسوفان مشاء، ما را به یک سلسله مبانی در فلسفه مشاء می رساند که طبق آن مبانی، اساساً فلسفه‌ی مشاء ظرفیت طرح نظریه‌ی عرض تحلیلی و اتحاد عرض با معروض را ندارد و نیز بر اساس همین مبانی، نحوه‌ی وجود اعراض صرفاً به صورت انضمامی ممکن خواهد بود. البته لازم است یادآور شویم که در آثار ابن سینا گاه وی در مواردی قائل به اتحاد چند مفهوم متباین در مصداق واحد است. ما این دیدگاه را به عنوان دیدگاه نادر و غیررایج در فلسفه‌ی مشاء ارزیابی می کنیم که البته همین دیدگاه، بعدها در حکمت متعالیه به عنوان دیدگاه رایج در نحوه‌ی تحقق مفاهیم فلسفی شناخته شد.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    The Way of Realization of Philosophical Concepts in Peripatetic Philosophy
    Abstract: 
    In the modern era, we frequently see readings of Peripatetic philosophy on the basis of Mulla Sadran view and New-Mulla Sadran views for the idea of ‘the way of realization of philosophical concepts’, readings that are rejected and not defendable according to the bases of Peripatetic philosophy and the extant works as well as the readings of the most prominent expositors and critiques of Peripatetic philosophy, including Mulla Sadra. Today, those views are often attributed to Peripatetic philosophers; they consider philosophical concepts existing in the external world in the form of analytical accident and united to the carrier of the accident. However, referring to the extant works of Peripatetic philosophers leads us to a series of bases in Peripatetic philosophy according to which Peripatetic philosophy lacks, in principle, the capacity to propose the theory of analytical accident and unity of accident and its carrier; besides, according o the same bases, the mode of existence of the accidents is merely possible in concrete form. It is, however, necessary to note that, as we find in Avicenna’s works, he sometimes believes in the unity of several contradictory concepts in a single one. We evaluate this view as the rare and uncommon view in Peripatetic philosophy; however, the same view was known as the common view on the way philosophical concepts are realized.
    متن کامل مقاله: 

    سال پانزدهم، شماره اول، پیاپی 57، پاییز 1396

    محمد فارسیات / دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره                                   

    رحمان عشریه / سطح چهار حوزه علمیه قم                                                                        oshryeh@quran.ac.ir

    دریافت: 11/8/95 ـ پذیرش: 25/4/96

    چکیده

    در دوران معاصر اغلب شاهد قرائت هایی صدرایی و یا نوصدرایی از دیدگاه مشائیان در مسئلة نحوة تحقق مفاهیم فلسفی هستیم؛ قرائتی که بر اساس مبانی فلسفی مشاء و آثار برجای مانده از آنها و نیز قرائت برجسته ترین شارحان و منتقدان فلسفة مشاء، از جمله صدرالمتألهین، مردود است و قابل دفاع نیست. امروزه اغلب این دیدگاه به مشائیان نسبت داده می شود که این جماعت مفاهیم فلسفی را به نحو عرض تحلیلی و متحد با معروض، در خارج موجود می دانند؛ لکن مراجعه به آثار برجای مانده از فیلسوفان مشاء، ما را به یک سلسله مبانی در فلسفه مشاء می رساند که طبق آن مبانی، اساساً فلسفة مشاء ظرفیت طرح نظریة عرض تحلیلی و اتحاد عرض با معروض را ندارد و نیز بر اساس همین مبانی، نحوة وجود اعراض صرفاً به صورت انضمامی ممکن خواهد بود. البته لازم است یادآور شویم که در آثار ابن سینا گاه وی در مواردی قائل به اتحاد چند مفهوم متباین در مصداق واحد است. ما این دیدگاه را به عنوان دیدگاه نادر و غیررایج در فلسفة مشاء ارزیابی می کنیم که البته همین دیدگاه، بعدها در حکمت متعالیه به عنوان دیدگاه رایج در نحوة تحقق مفاهیم فلسفی شناخته شد.

    کلیدواژه ها: مفهوم، مصداق، مفاهیم فلسفی، عرض، معروض، عرض تحلیلی، عرض انضمامی (خارجی).

     

    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    فارسیات، محمد، عشریه، رحمان.(1396) نحوه‌ی تحقق مفاهیم فلسفی در فلسفه‌ی مشاء. فصلنامه معرفت فلسفی، 15(1)، 55-73

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    محمد فارسیات؛ رحمان عشریه."نحوه‌ی تحقق مفاهیم فلسفی در فلسفه‌ی مشاء". فصلنامه معرفت فلسفی، 15، 1، 1396، 55-73

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    فارسیات، محمد، عشریه، رحمان.(1396) 'نحوه‌ی تحقق مفاهیم فلسفی در فلسفه‌ی مشاء'، فصلنامه معرفت فلسفی، 15(1), pp. 55-73

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    فارسیات، محمد، عشریه، رحمان. نحوه‌ی تحقق مفاهیم فلسفی در فلسفه‌ی مشاء. معرفت فلسفی، 15, 1396؛ 15(1): 55-73