معرفت فلسفی

چکیده یکی از چالش‌های‌ اساسی در تبیین اندیشه‌ی «حرکت جوهری نفس» توجیه سازگاری تحول جوهری و ثبات شخصیت نفس است. حرکت جوهری به عنوان یکی از اصول بنیادی فلسفه ملاصدرا، بیانگر تحولی مداوم و ذات‌محور در همه اشیاء، از جمله نفس انسانی، می‌باشد. این تحول مستلزم تغییر و دگرگونی دائمی در جوهر نفس است، اما در عین حال ثبات شخصیت و هوبت فردی امری وجدانی و غیرقابل انکار است. ملاصدرا و شارحان او با ارائه راه حل‌های مختلف، تلاش کرده‌اند تا این چالش‌ها را مرتفع کنند. بررسی دقیق این راه حل‌ها و ارزیابی آنها، می‌تواند به فهم عمیق‌تر اندیشه‌ی «حرکت جوهری نفس» و تبعات آن در فلسفه‌ی ملاصدرا کمک کند. نوشتار حاضر با روش تحلیلی-توصیفی درصدد حل چالش ثبات شخصیت در طی حرکت جوهری نفسانی بر اساس مبانی فلسفی و عرفانیِ حکمت متعالیه است. حفظ ثبات از راه وحدت اتصالی حرکت و متحرک، بقای کمالات در ضمن فصل اخیر، ثبات جوهر عقلی مدبر نوع و همچنین ثبات و وحدت حقیقت اطلاقی نفس از جمله پاسخ‌هایی هستند که با مبانی حکمت متعالیه برای این مشکل عرضه شده‌اند. به نظر می‌رسد استناد ثبات نفس به مقام اطلاقی و لابشرط نفس پاسخی جامع به چالش پیش‌گفته است.