Pages:
25-44
Receive Date: 2025/10/19
Accept Date: 2025/10/19
Abstract:
Having adopted a descriptive-analytical method and relied on library-based research, this paper examine the substantial motion (ḥarakat jawharīyah) of the soul and its relation to the stability of human personality. The central focus of this study is the challenge of affirming the unity and continuity of the subject throughout the process of substantial motion. This issue had been seriously addressed in pre-Sadrian philosophies, where many philosophers, due to their failure to prove the persistence of the subject during substantial motion, denied the possibility of gradual transformation within the substance. Drawing on Sadrian philosophy, the article demonstrates that the substantial motion of the soul -understood as a gradual transformation in human existence- is not incompatible with the stability of human personality. By advancing the doctrines of the 'primacy of existence' (aṣālat al-wujūd) and the 'conceptual nature of quiddity' (i‘tibāriyyat al-māhiyyah), Ṣadr al-Mutā’allihīn argues that motion occurs within the fabric of existence itself, without undermining the unity of identity or the stability of human personality. One of the key contributions of this study is the elucidation of the role of the vertical hierarchy of existence (marātib ṭūlī-yi wujūd) in preserving the unified human identity amid gradual transformation. The article also demonstrates that while the lower grades of human existence undergo change, the higher grades remain stable and intact.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :تحول جوهر نفسانی و ثبات شخصیت انسان بر اساس مبانی فلسفی و عرفانی صدرالمتألهین
Abstract:
این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی و گردآوری اطلاعات به شیوة کتابخانهای به بررسی حرکت جوهری نفس و ارتباط آن با ثبات شخصیت انسان پرداخته است. محور اصلی این پژوهش، چالش اثبات وحدت و بقای موضوع در جریان حرکت جوهری است. این مسئله در فلسفههای پیش از ملاصدرا بهشکلی جدی مطرح بوده و بسیاری از فیلسوفان به دلیل ناتوانی در اثبات بقای موضوع در حین حرکت جوهری، تحول تدریجی در جوهر را انکار کردهاند. با استناد به فلسفة صدرایی، مقاله نشان میدهد که حرکت جوهری نفس ـ که تحولی تدریجی در وجود انسان است ـ با ثبات شخصیت او منافاتی ندارد. صدرالمتألهین با طرح «اصالت وجود» و «اعتباری بودن ماهیت»، استدلال کرده است که حرکت در متن وجود رخ میدهد، بیآنکه وحدت هویت و ثبات شخصیت انسان از بین برود. یکی از دستاوردهای مهم این پژوهش، تبیین نقش مراتب طولی وجود در حفظ هویت واحد انسانی در عین تحولات تدریجی است. همچنین در این نوشتار نشان داده شده که در همان حال که مراتب پایین وجود انسان دستخوش تغییرند، مراتب عالی وجود او ثابتاند.
References:
- قرآن کریم.
- ابنسینا، حسین بن عبدالله (1405ق). الشفاء (الطبیعیات). تحقیق سعید زاید. قم: کتابخانة آیتالله مرعشی نجفی.
- ابنسینا، حسین بن عبدالله (1376). الإلهیات من کتاب الشفاء. تحقیق حسن حسنزاده آملی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
- ابنعربی، محییالدین (بیتا). الفتوحات المکیه. بیروت: دارالصادر.
- جامی، عبدالرحمن (1398). مثنوی هفت اورنگ. تهران: مهتاب.
- سهروردی، شهابالدین (1372). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. تصحیح هانری کربن و سیدحسین نصر و نجفقلی حبیبی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- صدرالمتألهین (1422ق). شرح الهدایة الاثیریة. تصحیح محمدمصطفی فولادکار. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
- صدرالمتألهین (۱۳۶۰). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. تحقیق سیدجلالالدین آشتیانی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- صدرالمتألهین (۱۳۶۳). مفاتیح الغیب. تحقیق محمد خواجوی. تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- صدرالمتألهین (۱۳۶۸). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة. قم: مکتبة المصطفوی.
- صدرالمتألهین (1378الف). المظاهر الإلهیة فی أسرار العلوم الکمالیة. تحقیق سیدمحمد خامنهای. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
- صدرالمتألهین (1378ب). رسالة فی الحدوث. تحقیق حسین موسویان. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
- صدرالمتألهین (1382). شرح و تعلیقه صدرالمتألهین بر الهیات شفا. تصحیح نجفقلی حبیبی و سیدمحمد خامنهای. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
- صدرالمتألهین (۱۳۸۳). شرح اصول الکافی. تحقیق محمد خواجوى. تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
- عبودیت، عبدالرسول (۱۳۹۲). درآمدی به نظام حکمت صدرایی. چ ششم. تهران و قم: سمت و مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- فرغانی، سعیدالدین (1428ق). منتهى المدارک فى شرح تائیة ابن فارض. تحقیق عاصم ابراهیم الکیالى الحسینى الشاذلى الدرقاوى. بیروت: دار الکتب العلمیه.
- فیاضی، غلامرضا (1388). هستی و چیستی در مکتب صدرایی. تحقیق و نگارش حسینعلی شیدانشید. چ دوم. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- قونوی، صدرالدین (1381). اعجاز البیان فی تفسیر أم القرآن. تصحیح سیدجلالالدین آشتیانی. قم: بوستان کتاب.
- قیصری، داود (1375). شرح فصوص الحکم. تحقیق سیدجلالالدین آشتیانى. تهران: علمى و فرهنگى.
- کاشانی، عبدالرزاق (1385). شرح منازل السائرین. تحقیق محسن بیدارفر. قم: بیدار.
- لاهیجی، عبدالرزاق (1425ق). شوارق الالهام فی شرح تجرید الکلام. تحقیق اکبر اسدعلیزاده. قم: مؤسسة امام صادق.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1391). شرح الهیات شفاء. تحقیق و نگارش عبدالجواد ابراهیمیفر. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1401). آموزش فلسفه. چ پنجم. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مطهری، مرتضی (۱۳۷۷). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
- مموسوی خمینی، سیدروحالله (1381). تقریرات فلسفه امام خمینی. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- میرداماد، محمدباقر بن محمد (1374). القبسات. تصحیح مهدی محقق. تهران: دانشگاه تهران.
- نسفی، عزیزالدین (1381). زبدة الحقائق. تحقیق و تصحیح حقوردی ناصرى. تهران: طهورى.
- یزدانپناه، سیدیدالله (1389). حکمت اشراق. تحقیق و نگارش مهدی علیپور. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Saeidi, Ahmad, Rajabi, Dariush.(2025) The Transformation of the Psychic Substance and the Stability of Human Personality as per the Philosophical and Mystical Foundations of Ṣadr al-Mutā’allihīn. Ma`rifat Falsafi, 22(3), 25-44 https://doi.org/10.22034/marefatfalsafi.2025.5000848
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Ahmad Saeidi; Dariush Rajabi."The Transformation of the Psychic Substance and the Stability of Human Personality as per the Philosophical and Mystical Foundations of Ṣadr al-Mutā’allihīn". Ma`rifat Falsafi, 22, 3, 2025, 25-44
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Saeidi, A, Rajabi, D.(2025) 'The Transformation of the Psychic Substance and the Stability of Human Personality as per the Philosophical and Mystical Foundations of Ṣadr al-Mutā’allihīn', Ma`rifat Falsafi, 22(3), pp. 25-44
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Saeidi, A, Rajabi, D. The Transformation of the Psychic Substance and the Stability of Human Personality as per the Philosophical and Mystical Foundations of Ṣadr al-Mutā’allihīn. Ma`rifat Falsafi, 2025; 22(3): 25-44