Sensory Perception as Knowledge by Presence
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
فیلسوفان مشاء در مورد محسوسات قائل به انطباع صورتهای حسی در اندامهای حسی هستند. و در خصوص ابصار دو رأی از گذشته مطرح بوده است: یکی، خروج شعاع و دیگری، انطباع صورت مبصر در چشم. شیخ اشراق قول به خروج شعاع را نفی مىکند؛ چه این که به دلیل امتناع انطباع کبیر در صغیر، انطباع صورت حسی در چشم را منکر است. از اینرو، در خصوص ابصار معتقد است که نفس علم حضوری به مبصر خارجی مىیابد. صدرالمتالهین، رأی شیخ اشراق را نقد مىکند و در همه ادراکات حسی مدعی مىشود که صور محسوسات به انشاء نفس در عالم مثالِ متصل تحقق مىیابند و ادراک صورت مىگیرد. اما بر اساس مبانی حکمت متعالیه مىتوان گفت که ادراکات حسی از نوع علوم حضوری هستند و مجرد بودن متعلق علم، به دلیل تجرد علم و عالم، با مادی بودن معلوم و محسوس منافات ندارد؛ زیرا تقسیم موجود به مجرد و مادی از نوع تقسیم قیاسی است. لذا موجود مادی به اعتبار فاعل شناسا و وجود برای فاعل شناسا مجرد مىباشد. هم چنان که، خارجی بودن هر وجودی منافات با تقسیم وجود به خارجی و ذهنی ندارد.
- ـ سهروردی، شهابالدین، حکمة الاشراق (مجموعه مصنفات شیخ اشراق)، تصحیح هنری کربین، (تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه)، 1372)، ج 2؛
- ـ ـــــ ، المشارع و الطارحات (مجموعه منصفات شیخ اشراق)، تصحیح هنری کربین، (تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه)، 1372)، ج 1؛
- ـ شیرازی، صدرالدین محمد، الحکمهالمتعالیه فىالاسفار اربعة، (بیروت، دارالتراث الاحیاءالعربی، 1981)، ج 1، 3 و 8؛
- ـ ـــــ ، تعلیقات شرح حکمة الاشراق، (قم، بیدار، بىتا)؛
- ـ طباطبائی، سید محمدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج 2، (قم، صدرا، بىتا)؛
- ـ ـــــ ، نهایة الحکمه، (قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1362).