Pages:
137-163
Receive Date: 2025/04/11
Accept Date: 2025/04/11
Abstract:
Stating various types of composition of conjunctive and disjunctive conditional propositions from elements such as categorical and conditional propositions in chapter 8, section 3 of his book “ Al Isharat wa al Tanbihat” , Ibn Sina gives several examples the first of which is the conjunctive proposition composed of a conjunctive and a disjunctive proposition. This very example is the core of a noteworthy controversy between two commentators of this book i.e. Khajeh Nasir al Din Al Tusi and Fakhr Razi. Fakhr Razi holds that any cogent conjunctive proposition is equivalent to only one exclusive disjunctive proposition, a view somewhat identical with what is raised in modern logic. In contrast, Khajeh Tusi believes that this exclusiveness is not right and any cogent conjunctive proposition can be reduced to an inclusive disjunctive proposition or incompatible disjunctive one without distinction or preference. Judging the views of Fakhr Razi and Khajeh Tusi and explaining the view of modern logic in this regard, the present article benefits from modern logic. Finally, explaining the difference between the view of Fakhr Razi and modern logic, it concludes that the right view is that of Khajeh Tusi confirmed by modern logic.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :نقش آموزه معاد در روش علوم انسانى دستورى
Abstract:
در این پژوهش، با پذیرش اثرگذارى آموزه هاى دینى بر علوم انسانى در سه حوزه هدف، روش و مسائل، علوم انسانى را به دو بخش توصیفى و دستورى تقسیم کرده و به بررسى نقش آموزه معاد در روش علوم انسانى دستورى پرداخته ایم. در همین راستا با نقد روش هاى موجود در مطالعه علوم انسانى از جمله اثبات گرایى، ابطال گرایى، تاریخ گرایى، هرمنوتیک دیلتاى و رئالیسم انتقادى و بیان ناسازگارى آنها با اعتقاد به جهان آخرت، روش متناسب با آموزه معاد را بررسى کرده و به این نتیجه رسیده ایم که در علوم انسانى دستورى، علاوه بر روش عقلانى، بهره گیرى از روش وحیانى نیز لازم است.
References:
- ـ آرتوربرت، ادوين (1369)، مبادى مابعدالطبيعى علوم نوين، ترجمه عبدالكريم سروش، تهران، علمى و فرهنگى.
- ـ آشبى، ر. و.، (1388)، «اصل تحقيقپذيرى»، در: علمشناسى فلسفى، ترجمه عبدالكريم سروش، تهران، صراط.
- ـ آير، الف. ج. (1356)، زبان، حقيقت و منطق، ترجمه منوچهر بزرگمهر، تهران، دانشگاه صنعتى شريف.
- ـ ابن منظور، محمدبن مكرم (1300ق)، لسان العرب، بيروت، دارصار.
- ـ بنتون، تد و يان كرايب (1384)، فلسفه علوم اجتماعى؛ بنيادهاى فلسفى تفكر اجتماعى، ترجمه شهناز مسمىپرست و محمود متحد، تهران، آگه.
- ـ پارسانيا، حميد (1385)، «روش رئاليستى و حكمت صدرايى»، مقدمه كتاب آندرو ساير، روش در علوم اجتماعى؛ رويكردى رئاليستى، ترجمه عماد افروغ، تهران، پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى.
- ـ پارسانيا، حميد (منتشرنشده الف)، روششناسى انتقادى حكمت صدرايى.
- ـ ـــــ (منتشرنشده ب)، علم دينى از منظر حكمت اسلامى.
- ـ پالمر، ريچارد ا. (1384)، علم هرمنوتيك: نظريه تأويل در فلسفههاى شلاير ماخر، ديلتاى، هايدگر، گادامر، ترجمه محمدسعيد حنايى كاشانى، تهران، هرمس.
- ـ پوپر، كارل ريموند (1363)، حدسها و ابطالها، ترجمه احمد آرام، تهران، شركت سهامى انتشار.
- ـ ـــــ (1370)، منطق اكتشاف علمى، ترجمه حسين كمالى، تهران، علمى و فرهنگى.
- ـ پيروزمند، عليرضا (1376)، رابطه منطقى دين و علوم كاربردى، تهران، اميركبير.
- ـ جوادى آملى، عبدالله (1386)، منزلت عقل در هندسه معرفت دينى، قم، اسراء.
- ـ خرمشاهى، بهاءالدين (1361)، نظرى اجمالى و انتقادى به پوزيتيويسم منطقى، تهران، علمى و فرهنگى.
- ـ دبيرخانه همايش مبانى فلسفى علوم انسانى (1389)، جستارهايى در فلسفه علوم انسانى از ديدگاه حضرت علّامه آيتاللّه مصباح، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى قدسسره.
- ـ راغب اصفهانى، حسينبن محمد (1392ق)، المفردات فى غريب القرآن، تصحيح نديم مرعشى، بيروت، دارالكتب العربى.
- ـ ساير، آندرو (1388)، روش در علوم اجتماعى؛ رويكردى رئاليستى، ترجمه عماد افروغ، چ دوم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى.
- ـ سروش، عبدالكريم (1388)، علمشناسى فلسفى، تهران، صراط.
- ـ شاله، فليسين (1347)، شناخت روش علوم يا فلسفه علمى، ترجمه يحيى مهدوى، تهران، دانشگاه تهران.
- ـ صادقى، رضا، «نقدهاى پوپر و مشكلات ابطالپذيرى» (زمستان 1389)، معرفت فلسفى، ش 30، ص 125ـ150.
- ـ صليبا، جميل (1366)، فرهنگ فلسفى، ترجمه منوچهر صانعى درهبيدى، تهران، حكمت.
- ـ فرمهينى فراهانى، محسن (1378)، فرهنگ توصيفى علوم تربيتى، تهران، اسرار دانش.
- ـ فروند، ژولين (1385)، نظريههاى مربوط به علوم انسانى، ترجمه علىمحمد كاردان، تهران، نشر دانشگاهى.
- ـ كلير، آندرو، «واقعگرايى انتقادى» (تابستان 1382)، ترجمه يارعلى كردفيروزجايى، ذهن، ش 14، ص 141ـ144.
- ـ گيليس، دانالد (1381)، فلسفه علم در قرن بيستم، ترجمه حسن مياندارى، تهران، سمت.
- ـ لاهيجى، عبدالرزاق (1382)، گوهر مراد، تهران، سازمان چاپ و نشر.
- ـ مصباح، على (منتشرنشده)، جزوه درسى فلسفه علوم انسانى.
- ـ مصباح، مجتبى (1387)، بنياد اخلاق، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى قدسسره.
- ـ مصباح، محمدتقى (1373)، آموزش فلسفه، تهران، سازمان تبليغات اسلامى.
- ـ ـــــ (1364)، تعليقه على نهاية الحكمه، قم، در راه حق.
- ـ ـــــ (1377)، حقوق و سياست در قرآن، نگارش محمد شهرابى، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى قدسسره.
- ـ ملّاصدرا (1376)، رساله سه اصل، تصحيح و مقدمه محمد خواجوى، تهران، مولى.
- ـ نصرى، عبدالله (1381)، راز متن (هرمنوتيك، قرائتپذيرى متن و منطق فهم دين)، تهران، آفتاب توسعه.
- ـ واعظى، احمد (1380)، درآمدى بر هرمنوتيك، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامى.
- - Craig, Edward (ed.) (1998), Routledge Encyclopedia of Philosophy, London, Routledge.
- - Fay, Brian (1996), Cotemporary Philosophy of SocialScience: A Multicultural Approach.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Mohiti ardakan, Hasan, Mesbah, Ali.(2025) A Glance at the Necessary Concomitance between Cogent Conjunctive Proposition and Disjunctive Proposition in the Works of Khajeh Nasir al- Din and Fakhr Razi and Comparing it with Modern Logic. Ma`rifat Falsafi, 10(2), 137-163
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Hasan Mohiti ardakan; Ali Mesbah."A Glance at the Necessary Concomitance between Cogent Conjunctive Proposition and Disjunctive Proposition in the Works of Khajeh Nasir al- Din and Fakhr Razi and Comparing it with Modern Logic". Ma`rifat Falsafi, 10, 2, 2025, 137-163
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Mohiti ardakan, H, Mesbah, A.(2025) 'A Glance at the Necessary Concomitance between Cogent Conjunctive Proposition and Disjunctive Proposition in the Works of Khajeh Nasir al- Din and Fakhr Razi and Comparing it with Modern Logic', Ma`rifat Falsafi, 10(2), pp. 137-163
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Mohiti ardakan, H, Mesbah, A. A Glance at the Necessary Concomitance between Cogent Conjunctive Proposition and Disjunctive Proposition in the Works of Khajeh Nasir al- Din and Fakhr Razi and Comparing it with Modern Logic. Ma`rifat Falsafi, 2025; 10(2): 137-163