Pages:
67-80
Receive Date: 2025/04/07
Accept Date: 2025/04/07
Abstract:
One of the most important inner faculties of soul is the faculty of memory. The present article deals with this faculty in existential and epistemological realms both. In the existential realm, the general tendency of Muslim philosophers towards reductive approach concerning inner faculties of soul is reasonable. However, because of the distinctive attitude of contemporary philosophers towards this faculty and its functions, existential autonomy is the most likely idea. In the epistemological approach, considering the analogous approach of Mulla Sadra and contemporary Muslim philosophers, the functions of memorizing and retrieving meanings both are dealt with in the context of presence and abstraction. In this realm, the probability of labeling the process of retrieving as fallible due to the imperfection and lack of intensification of certain souls is being explained. On the issue of the quality of the correspondence of the meanings of memory, the article has taken into consideration Mulla Sadra’s approach and particularly Ayatollah Mesbah’s one concerning gradation of intuitive perceptions and the theory of the unity of the intelligent and the intelligible as the platform of the transcendence of soul in terms of degrees of intuitive knowledge and achieving the final goal of affection.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :تبیین وجودى و معرفتى قوه حافظه در فلسفه اسلامى
Abstract:
یکى از مهم ترین قواى باطنى نفس، قوه حافظه نامیده مى شود. در مقاله پیش رو این قوه در دو قلمرو وجودى و معرفتى بررسى شده است. در قلمرو وجودى با وجود معقول بودن گرایش عمومى فلاسفه مسلمان بر رویکرد تقلیلى در باب قواى باطنى نفس، به جهت نگرش ممتازى که فلاسفه معاصر بر این قوه و کارکردهاى آن داشته اند، استقلال وجودى مقرون به صحت دانسته شده است. در قلمرو معرفتى با توجه به رویکرد همگون ملّاصدرا و فلاسفه معاصر مسلمان، هر دو کارکرد حفظ و استرجاع معانى حافظه، در حیطه حضور و تجرد قرار مى گیرد. در این قلمرو، احتمال انتساب فرایند استرجاع به خطاپذیرى، به واسطه نقص و عدم اشتداد برخى نفوس تبیین شده است. در مسئله کیفیت مطابقت معانى حافظه، از رویکرد ملّاصدرا و به ویژه آیت اللّه مصباح در وضع تشکیک در ادراکات حضورى و جعل نظریه وحدت عاقل و معقول به سان نردبان تعالى نفس در درجات علم حضورى و وصول بر غایت انفعال استفاده شده است.
References:
- ـ ابن سینا، حسین بن عبداللّه، الاشارات و التنبیهات، شرح خواجه نصیرالدین طوسى، تحقیق کریم فیضى، قم، مطبوعات دینى، 1383.
- ـ ـــــ ، الشفاء الطبیعیات، ارجاع و مقدمه ابراهیم مذکور، تحقیق محمود قاسم، قم، مکتبة آیه اللّه المرعشى النجفى، 1404ق.
- ـ ـــــ ، النفس من کتاب الشفاء، تحقیق حسن حسن زاده آملى، قم، بوستان کتاب، 1375.
- ـ ـــــ ، الالهیات من کتاب الشفاء، تحقیق حسن حسن زاده آملى، قم، بوستان کتاب، 1376.
- ـ اتکینسون، ریتال و دیگران، زمینه روان شناسى هیلگارد، ترجمه محمدتقى براهنى، تهران، رشد، 1385.
- ـ اسپنسرا، راتوس، روان شناسى عمومى، ترجمه حمزه گنجى، تهران، ویرایش، 1383.
- ـ انجمن روان پزشکى آمریکا، راهنماى تشخیصى و آمارى اختلالات روانى، ترجمه محمدرضا نایینیان و دیگران، تهران، دانشگاه شاهد، 1383.
- ـ تهانوى، محمدعلى، کشاف اصطلاحات الفنون، تهران، خیام، 1967.
- ـ راسل، برتراند، تحلیل ذهن، ترجمه منوچهر بزرگمهر، تهران، خوارزمى، 1387.
- ـ سهروردى، شهاب الدین، مجموعه مصنفات، تصحیح و مقدمه هانرى کربن و دیگران، تهران، پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى، 1380.
- ـ طباطبائى، سیدمحمدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، پاورقى مرتضى مطهّرى، تهران، صدرا، 1387.
- ـ فارابى، ابونصر، التنبیه على سبیل السعاده، تحقیق جعفر آل یاسین، تهران، حکمت، 1371.
- ـ ـــــ ، اندیشه هاى اهل مدینه فاضله، ترجمه وتحشیه جعفرسجادى،تهران،وزارت فرهنگ وارشاداسلامى، 1379.
- ـ فروغى، محمدعلى، سیر حکمت در اروپا، تهران، زوار، 1317.
- ـ فیاضى، غلامرضا، تصحیح و تعلیق بر نهایه الحکمة، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى، 1378.
- ـ کالات، جیمز، روان شناسى فیزیولوژیک، ترجمه اسماعیل بیابانگرد و دیگران، تهران، دانشگاه شاهد، 1385.
- ـ گراهام، ر، روان شناسى فیزیولوژیک، ترجمه علیرضا رجایى و على اکبر صارمى، مشهد، آستان قدس، 1380.
- ـ مصباح، محمدتقى، آموزش فلسفه، تهران، سازمان تبلیغات اسلامى، 1372.
- ـ ـــــ ، شرح اسفار، تحقیق و نگارش محمد سعیدى مهر، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى، 1375.
- ـ مطهّرى، مرتضى، مجموعه آثار، تهران، صدرا، 1383، ج 9.
- ـ ملّاصدرا (صدرالدین محمدبن ابراهیم شیرازى)، الشواهدالربوبیه، قم، بوستان کتاب، 1382.
- ـ ـــــ ، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، قم، طلیعه النور، 1429ق.
- ـ ـــــ ، المبدأ و المعاد، تصحیح و تحقیق محمد ذبیحى و دیگران، تهران، بنیاد حکمت اسلامى صدرا، 1381.
- ـ موزر، پل، مولدر و تروت، درآمدى موضوعى بر معرفت شناسى معاصر، ترجمه رحمت اللّه رضایى، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى، 1387.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
, Mohammad, , Mahdi.(2025) Existential and Epistemological Explanation of Faculty of Memory in Islamic Philosophy. Ma`rifat Falsafi, 10(1), 67-80
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Mohammad ; Mahdi ."Existential and Epistemological Explanation of Faculty of Memory in Islamic Philosophy". Ma`rifat Falsafi, 10, 1, 2025, 67-80
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
, M, , M.(2025) 'Existential and Epistemological Explanation of Faculty of Memory in Islamic Philosophy', Ma`rifat Falsafi, 10(1), pp. 67-80
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
, M, , M. Existential and Epistemological Explanation of Faculty of Memory in Islamic Philosophy. Ma`rifat Falsafi, 2025; 10(1): 67-80