Ma`rifat Falsafi, Volume 9, Issue 2, No 34, Year 2025 , Pages 63-84

    A Survey on the Sequels of Sina’i-Sadra’i Approaches for the Epistemology of Imagination

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ Mohammad / Assistant Professor, Azad University of BandarAbbas / mnejati1361@yahoo.com
    Ahmad Beheshti / Professor, Azad University of Tehran
    Abstract: 
    In the tenth Namat of Ibn Sina’s Isharat, his philosophical discourse about the faculties of imagination and common sense takes a new form. He attributes to them understanding and maintaining images that transcend matter, belong to the world of unseen and the supreme dominion, and are conceived through vision and non-conceptual knowledge. This approach has epistemological consequences: solving the dilemma of materiality/ immateriality of imagination in Ibn Sina, and his implied admission to substantial motion and activeness of nafs in the process of understanding. Mulla Sadra, however, considers imagination and common sense as one faculty. He introduces the common theory of the materiality of this faculty as an obstacle to accepting bodily resurrection. Instead, he suggests brain to be the locus of manifestation for imagination, and not its place. He ascribes three characteristics to imagination, i.e. imaginal immateriality, creativity, and comprising the opposites, which make possible the explanation of bodily resurrection and angelic metempsychosis.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :بررسى برخى پیامدهاى رویکرد نوین دو حوزه سینوى ـ صدرایى در معرفت‏ شناسى قوه خیال
    Abstract: 
    در نمط دهم کتاب اشارات، گفتمان فلسفى ابن‏سینا در باب قوه خیال و حس مشترک صورتى نو به خود گرفته است. وى در ذیل کارکردهاى این دو قوه، ادراک و حفظ صورى را لحاظ مى‏کند که به لحاظ وجودشناختى، متعالى از ماده بوده، در عالم غیب و ملکوت حضور دارند و به گونه مشاهده و از طریقى غیرحصولى براى نفس به دست مى‏آیند. لحاظ این رویکرد به نتایجى چند در قلمرو معرفتى حکمت سینوى مى‏انجامد. از جمله این پیامدها مى‏توان به حلّ معماى تجرّد یا مادّیت خیال نزد ابن‏سینا، اذعان ضمنى وى به نظریه حرکت جوهرى و لحاظ فاعلیت و پویایى نفس در فرایند ادراک اشاره کرد. در حوزه صدرایى، ملّاصدرا حسّ مشترک و خیال را قوه‏اى واحد لحاظ مى‏کند. وى یکى از علل دشوارى پذیرش معاد جسمانى را در نحوه نگرش جمهور به این قوه و لحاظ مادى آن مى‏داند و دماغ را مظهر خیال به شمار مى‏آورد، نه محل آن. او به جهت جنبه عرفانى فلسفه خویش، قوه خیال را داراى سه ویژگى تجرّد مثالى، خلاقیت و جامعیت اضداد مى‏داند. از جهت دین‏شناختى، به واسطه این سه ویژگى، مسئله معاد جسمانى و وقوع تناسخ ملکى به گونه‏اى اتم تبیین مى‏شود.
    References: 
    • ـ آشتيانى، سيد جلال‏الدين، شرح بر زادالمسافر ملّاصدرا، تهران، انجمن حكمت و فلسفه ايران، 1359.
    • ـ ابن‏سينا، حسين‏بن عبداللّه، الالهيات من كتاب الشفا، تحقيق حسن حسن‏زاده آملى، قم، بوستان كتاب، 1376.
    • ـ ـــــ ، الاشارات و التنبيهات، با شرح خواجه نصيرالدين طوسى، تحقيق كريم فيضى، قم، مطبوعات دينى، 1383.
    • ـ ـــــ ، التعليقات، تحقيق عبدالرحمن بدوى، قم، مركز النشر التابع لمكتب الاعلام الاسلامى، 1404ق.
    • ـ ـــــ ، المبدأ و المعاد، به اهتمام عبداللّه نورانى، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامى دانشگاه مك‏گيل، 1363.
    • ـ ـــــ ، النجات من الغرق فى بحر الضلالات، ترجمه سيديحيى يثربى، قم، بوستان كتاب، 1385.
    • ـ ـــــ ، النفس من كتاب الشفا، تحقيق حسن حسن‏زاده آملى، قم، بوستان كتاب، 1375.
    • ـ ـــــ ، حدود يا تعاريف، ترجمه محمد فولادوند، تهران، انجمن فلسفه ايران، 1358.
    • ـ ـــــ ، دانشنامه علايى، تصحيح محمد مشكوه، تهران، انجمن آثار ملى، 1331.
    • ـ ارسطو، درباره نفس، ترجمه على‏مراد داوودى، تهران، حكمت، 1378.
    • ـ بعلبكى، منير، الموسوعة المورد العربيه، بيروت، دارالعلم، 1990م.
    • ـ بهشتى، احمد، غايات و مبادى، شرح نمط ششم از كتاب الاشارات و التنبيهات، قم، بوستان كتاب، 1382.
    • ـ پاپكين، ريچارد و آوروم استرول، كليات فلسفه، ترجمه جلال‏الدين مجتبوى، تهران، حكمت، 1374.
    • ـ تهانوى، محمدعلى، كشاف اصطلاحات الفنون، تهران، خيام، 1967م.
    • ـ حسن‏زاده آملى، حسن، عيون مسائل النفس، قم، بوستان كتاب، 1378.
    • ـ دهخدا، على‏اكبر، لغت‏نامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، 1334.
    • ـ راداكريشنان، سروپالى، تاريخ فلسفه شرق، ترجمه خسرو جهاندارى، تهران، علمى فرهنگى، 1382.
    • ـ رازى، فخرالدين، المباحث المشرقيه فى العلم الهيات و طبيعيات، قم، ذوى‏القربى، 1429ق.
    • ـ رازى، محمدبن زكريا، رسائل فلسفية، قاهره، پل كراوس، 1939م.
    • ـ سبحانى فخر، قاسم، «تجرّد خيال در فلسفه اسلامى»، مقالات و بررسى‏ها، ش 69، تابستان 1380، ص 257ـ267.
    • ـ سهروردى، شهاب‏الدين، مجموعه مصنّفات، تصحيح و مقدّمه هانرى كربن و ديگران، تهران، پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى، 1380.
    • ـ صليبا، جميل، فرهنگ فلسفى، ترجمه منوچهر صانعى دره‏بيدى، تهران، حكمت، 1381.
    • ـ طوسى، نصيرالدين، كشف المراد فى شرح تجريد الاعتقاد، قم، شكورى، 1372.
    • ـ فاخورى، حنا و خليل الجر، تاريخ فلسفه در جهان اسلام، ترجمه عبدالمحمد آيتى، تهران، علمى فرهنگى، 1373.
    • ـ فارابى، ابونصر، التنبيه على سبيل السعادة، تحقيق جعفر آل‏ياسين، تهران، حكمت، 1371.
    • ـ فروغى، محمدعلى، سير حكمت در اروپا، تهران، زوار، 1317.
    • ـ كاپلستون، فردريك، تاريخ فلسفه، ترجمه جلال‏الدين مجتبوى، تهران، علمى فرهنگى، 1385.
    • ـ كاكايى، قاسم، وحدت وجود به روايت ابن‏عربى و مايستر اكهارت، تهران، هرمس، 1381.
    • ـ مطهّرى، مرتضى، حركت و زمان در فلسفه اسلامى، تهران، صدرا، 1384.
    • ـ ملّاصدرا (صدرالدين محمدبن ابراهيم شيرازى)، الشواهد الربوبية فى المناهج السلوكيه، قم، بوستان كتاب، 1382.
    • ـ ـــــ ، اسرار آلايات، تصحيح محمد خواجوى، تهران، انجمن حكمت و فلسفه ايران، 1360.
    • ـ ـــــ ، الحكمة المتعالية فى الاسفار العقلية الاربعة، قم، طليعه‏النور، 1429ق.
    • ـ ـــــ ، المظاهر الالهيه، تصحيح و تحقيق سيدمحمد خامنه‏اى، تهران، صدرا، 1378.
    • ـ ناس، جان بى، تاريخ جامع اديان، ترجمه على اصغر حكمت، تهران، علمى و فرهنگى، 1373.
    • ـ نصر، سيدحسين، سه حكيم مسلمان، ترجمه احمد آرام، تهران، كتاب‏هاى جيبى، 1371.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , Mohammad, Beheshti , Ahmad.(2025) A Survey on the Sequels of Sina’i-Sadra’i Approaches for the Epistemology of Imagination. Ma`rifat Falsafi, 9(2), 63-84

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohammad ; Ahmad Beheshti ."A Survey on the Sequels of Sina’i-Sadra’i Approaches for the Epistemology of Imagination". Ma`rifat Falsafi, 9, 2, 2025, 63-84

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , M, Beheshti , A.(2025) 'A Survey on the Sequels of Sina’i-Sadra’i Approaches for the Epistemology of Imagination', Ma`rifat Falsafi, 9(2), pp. 63-84

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , M, Beheshti , A. A Survey on the Sequels of Sina’i-Sadra’i Approaches for the Epistemology of Imagination. Ma`rifat Falsafi, 2025; 9(2): 63-84