Pages:
63-84
Receive Date: 2025/02/20
Accept Date: 2025/02/20
Abstract:
In the tenth Namat of Ibn Sina’s Isharat, his philosophical discourse about the faculties of imagination and common sense takes a new form. He attributes to them understanding and maintaining images that transcend matter, belong to the world of unseen and the supreme dominion, and are conceived through vision and non-conceptual knowledge. This approach has epistemological consequences: solving the dilemma of materiality/ immateriality of imagination in Ibn Sina, and his implied admission to substantial motion and activeness of nafs in the process of understanding. Mulla Sadra, however, considers imagination and common sense as one faculty. He introduces the common theory of the materiality of this faculty as an obstacle to accepting bodily resurrection. Instead, he suggests brain to be the locus of manifestation for imagination, and not its place. He ascribes three characteristics to imagination, i.e. imaginal immateriality, creativity, and comprising the opposites, which make possible the explanation of bodily resurrection and angelic metempsychosis.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :بررسى برخى پیامدهاى رویکرد نوین دو حوزه سینوى ـ صدرایى در معرفت شناسى قوه خیال
Abstract:
در نمط دهم کتاب اشارات، گفتمان فلسفى ابنسینا در باب قوه خیال و حس مشترک صورتى نو به خود گرفته است. وى در ذیل کارکردهاى این دو قوه، ادراک و حفظ صورى را لحاظ مىکند که به لحاظ وجودشناختى، متعالى از ماده بوده، در عالم غیب و ملکوت حضور دارند و به گونه مشاهده و از طریقى غیرحصولى براى نفس به دست مىآیند. لحاظ این رویکرد به نتایجى چند در قلمرو معرفتى حکمت سینوى مىانجامد. از جمله این پیامدها مىتوان به حلّ معماى تجرّد یا مادّیت خیال نزد ابنسینا، اذعان ضمنى وى به نظریه حرکت جوهرى و لحاظ فاعلیت و پویایى نفس در فرایند ادراک اشاره کرد. در حوزه صدرایى، ملّاصدرا حسّ مشترک و خیال را قوهاى واحد لحاظ مىکند. وى یکى از علل دشوارى پذیرش معاد جسمانى را در نحوه نگرش جمهور به این قوه و لحاظ مادى آن مىداند و دماغ را مظهر خیال به شمار مىآورد، نه محل آن. او به جهت جنبه عرفانى فلسفه خویش، قوه خیال را داراى سه ویژگى تجرّد مثالى، خلاقیت و جامعیت اضداد مىداند. از جهت دینشناختى، به واسطه این سه ویژگى، مسئله معاد جسمانى و وقوع تناسخ ملکى به گونهاى اتم تبیین مىشود.
References:
- ـ آشتيانى، سيد جلالالدين، شرح بر زادالمسافر ملّاصدرا، تهران، انجمن حكمت و فلسفه ايران، 1359.
- ـ ابنسينا، حسينبن عبداللّه، الالهيات من كتاب الشفا، تحقيق حسن حسنزاده آملى، قم، بوستان كتاب، 1376.
- ـ ـــــ ، الاشارات و التنبيهات، با شرح خواجه نصيرالدين طوسى، تحقيق كريم فيضى، قم، مطبوعات دينى، 1383.
- ـ ـــــ ، التعليقات، تحقيق عبدالرحمن بدوى، قم، مركز النشر التابع لمكتب الاعلام الاسلامى، 1404ق.
- ـ ـــــ ، المبدأ و المعاد، به اهتمام عبداللّه نورانى، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامى دانشگاه مكگيل، 1363.
- ـ ـــــ ، النجات من الغرق فى بحر الضلالات، ترجمه سيديحيى يثربى، قم، بوستان كتاب، 1385.
- ـ ـــــ ، النفس من كتاب الشفا، تحقيق حسن حسنزاده آملى، قم، بوستان كتاب، 1375.
- ـ ـــــ ، حدود يا تعاريف، ترجمه محمد فولادوند، تهران، انجمن فلسفه ايران، 1358.
- ـ ـــــ ، دانشنامه علايى، تصحيح محمد مشكوه، تهران، انجمن آثار ملى، 1331.
- ـ ارسطو، درباره نفس، ترجمه علىمراد داوودى، تهران، حكمت، 1378.
- ـ بعلبكى، منير، الموسوعة المورد العربيه، بيروت، دارالعلم، 1990م.
- ـ بهشتى، احمد، غايات و مبادى، شرح نمط ششم از كتاب الاشارات و التنبيهات، قم، بوستان كتاب، 1382.
- ـ پاپكين، ريچارد و آوروم استرول، كليات فلسفه، ترجمه جلالالدين مجتبوى، تهران، حكمت، 1374.
- ـ تهانوى، محمدعلى، كشاف اصطلاحات الفنون، تهران، خيام، 1967م.
- ـ حسنزاده آملى، حسن، عيون مسائل النفس، قم، بوستان كتاب، 1378.
- ـ دهخدا، علىاكبر، لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، 1334.
- ـ راداكريشنان، سروپالى، تاريخ فلسفه شرق، ترجمه خسرو جهاندارى، تهران، علمى فرهنگى، 1382.
- ـ رازى، فخرالدين، المباحث المشرقيه فى العلم الهيات و طبيعيات، قم، ذوىالقربى، 1429ق.
- ـ رازى، محمدبن زكريا، رسائل فلسفية، قاهره، پل كراوس، 1939م.
- ـ سبحانى فخر، قاسم، «تجرّد خيال در فلسفه اسلامى»، مقالات و بررسىها، ش 69، تابستان 1380، ص 257ـ267.
- ـ سهروردى، شهابالدين، مجموعه مصنّفات، تصحيح و مقدّمه هانرى كربن و ديگران، تهران، پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى، 1380.
- ـ صليبا، جميل، فرهنگ فلسفى، ترجمه منوچهر صانعى درهبيدى، تهران، حكمت، 1381.
- ـ طوسى، نصيرالدين، كشف المراد فى شرح تجريد الاعتقاد، قم، شكورى، 1372.
- ـ فاخورى، حنا و خليل الجر، تاريخ فلسفه در جهان اسلام، ترجمه عبدالمحمد آيتى، تهران، علمى فرهنگى، 1373.
- ـ فارابى، ابونصر، التنبيه على سبيل السعادة، تحقيق جعفر آلياسين، تهران، حكمت، 1371.
- ـ فروغى، محمدعلى، سير حكمت در اروپا، تهران، زوار، 1317.
- ـ كاپلستون، فردريك، تاريخ فلسفه، ترجمه جلالالدين مجتبوى، تهران، علمى فرهنگى، 1385.
- ـ كاكايى، قاسم، وحدت وجود به روايت ابنعربى و مايستر اكهارت، تهران، هرمس، 1381.
- ـ مطهّرى، مرتضى، حركت و زمان در فلسفه اسلامى، تهران، صدرا، 1384.
- ـ ملّاصدرا (صدرالدين محمدبن ابراهيم شيرازى)، الشواهد الربوبية فى المناهج السلوكيه، قم، بوستان كتاب، 1382.
- ـ ـــــ ، اسرار آلايات، تصحيح محمد خواجوى، تهران، انجمن حكمت و فلسفه ايران، 1360.
- ـ ـــــ ، الحكمة المتعالية فى الاسفار العقلية الاربعة، قم، طليعهالنور، 1429ق.
- ـ ـــــ ، المظاهر الالهيه، تصحيح و تحقيق سيدمحمد خامنهاى، تهران، صدرا، 1378.
- ـ ناس، جان بى، تاريخ جامع اديان، ترجمه على اصغر حكمت، تهران، علمى و فرهنگى، 1373.
- ـ نصر، سيدحسين، سه حكيم مسلمان، ترجمه احمد آرام، تهران، كتابهاى جيبى، 1371.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
, Mohammad, Beheshti , Ahmad.(2025) A Survey on the Sequels of Sina’i-Sadra’i Approaches for the Epistemology of Imagination. Ma`rifat Falsafi, 9(2), 63-84
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Mohammad ; Ahmad Beheshti ."A Survey on the Sequels of Sina’i-Sadra’i Approaches for the Epistemology of Imagination". Ma`rifat Falsafi, 9, 2, 2025, 63-84
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
, M, Beheshti , A.(2025) 'A Survey on the Sequels of Sina’i-Sadra’i Approaches for the Epistemology of Imagination', Ma`rifat Falsafi, 9(2), pp. 63-84
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
, M, Beheshti , A. A Survey on the Sequels of Sina’i-Sadra’i Approaches for the Epistemology of Imagination. Ma`rifat Falsafi, 2025; 9(2): 63-84