Ma`rifat Falsafi, Volume 5, Issue 4, No 20, Year 2025 , Pages 165-192

    Value and Value Statements In Muhaqiq Khurasani

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Mahdi Karimi / Ph.D. Student of Islamic Theology, Jāme’at al-Muṣtafā al-Ālamīyah / karimi.m2@gmail.com
    Abstract: 
    An analysis of “good and bad” and “value statements” is an important issue in analytic ethics (meta-ethics) as one of the most disputed branches of philosophy of ethics. Although such issues in their current form are new to the field, their roots can be found in the history of ideas in different disciplines. In the history of Islamic thought, one can trace such issues in a variety of disciplines such as ethics, principles of jurisprudence (uṣūl al-fiqh), philosophy, and theology. Muḥaqiq Khurāsāni (Ākhūnd), a prominent figure in uṣūl, has analyzed this issue and came up with a theory that is regarded by many as an innovation without any precedent. According to him, “good” and “bad” means “sympathy and antipathy to the faculty of reasoning”. This article is an attempt to present, analyze, and evaluate this theory, while differentiating three domains of semantics, ontology, and epistemology.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :ارزش و گزاره‌هاى ارزشى از دیدگاه محقّق خراسانى
    Abstract: 
    تحلیل «نیک و بد» و «گزاره هاى ارزشى» یکى از مباحث مهم اخلاق تحلیلى (فرااخلاق) است که امروزه از مهم ترین و بحث انگیزترین شاخه هاى فلسفه اخلاق به شمار مى آید. گرچه این مباحث به شکل کنونى آن ساختارى نو دارد، ولى مى توان بُن مایه هاى آن را به طور پراکنده در گستره علوم و اندیشه ها تا دوردست هاى تاریخ جست وجو کرد. در سیر اندیشه اسلامى نیز علوم گوناگونى همچون اخلاق، اصول فقه، فلسفه و کلام بدان پرداخته و اندیشمندان متعددى درباره آن، از منظرهاى متفاوت به بحث نشسته اند. محقّق خراسانى (آخوند خراسانى) یکى از دانشمندان برجسته و کم نظیر علم اصول است که در این زمینه به تحلیل و نظریه پردازى پرداخته و بسیارى دیدگاه او را ابداعى در تحلیل ارزش ها دانسته اند که پیش از وى سابقه اى نداشت. وى معتقد است: «حسن» و «قبح» به معناى «ملایمت و منافرت نزد قوّه عاقله»اند. آنچه در این مقاله ارائه گردیده بیان و تحلیلى است از دیدگاه ایشان درباره ارزش و ناارزش (حسن و قبح) با تفکیک سه مرحله معناشناسى، هستى شناسى و معرفت شناسى.
    References: 
    • ـ ابن‌سينا (حسين‌بن عبداللّه)، الشفاء، الالهيّات، قم، مكتبة المرعشى النجفى، 1404.
    • ـ اصفهانى، محمّدحسين، نهاية الدراية فى شرح الكفاية، قم، موسسة آل‌البيت، 1408.
    • ـ امين، سيدمحسن، اعيان الشيعه، بيروت، دارالتعارف، 1403.
    • ـ انصارى، مرتضى، فرائدالاصول، قم، مصطفوى، 1374.
    • ـ جرجانى، سيد شريف‌بن محمّد، التعريفات، بيروت، دارالكتب العلمية، 1408.
    • ـ جعفريان، رسول، ميراث اسلامى ايران، قم، كتاب‌خانه آية‌اللّه مرعشى نجفى، 1377.
    • ـ جمعى از نويسندگان، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامى، تهران، دائرة‌المعارف الاسلامى، 1364، چ دوم.
    • ـ جوينى، ابوالمعالى، الارشاد، بيروت، مؤسسة الكتب الثقافية، 1423.
    • ـ حسينى قلعه‌بهمن، سيداكبر، واقع‌گرايى اخلاقى در نيمه دوم قرن بيستم، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى، 1383.
    • ـ حكيم، سيد عبدالصاحب، منتقى‌الاصول، قم، مؤسسه المنار، 1420.
    • ـ خراسانى، محمّدكاظم، الفوائد الاصولية، بى‌جا، بى‌نا، بى‌تا.
    • ـ ـــــ ، درر الفوائد، بى‌جا، بى‌نا، 1364.
    • ـ رهنمايى، سيداحمد، درآمدى بر مبانى ارزش‌ها، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى، 1385، چ دوم.
    • ـ زركلى، خيرالدين، الاعلام، بيروت، دارالعلم للملايين، 1989، چ سوم.
    • ـ سبحانى، جعفر، حسن و قبح عقلى يا پايه‌هاى اخلاق جاويدان، نگارش على ربّانى گلپايگانى، قم، مؤسسه امام صادق، 1382.
    • ـ شهرستانى، جواد، «مقدّمه»، در: محمّدكاظم خراسانى، كفاية الاصول، قم، مؤسسه آل‌البيت لاحياء التراث، 1379.
    • ـ طهرانى، آغابزرگ، الذريعة الى تصانيف الشيعة، بيروت، دارالاضواء، 1403.
    • ـ غزالى، محمّد، تهافت الفلاسفه، قاهره، دارالمعارف، 1392ق، چ هفتم.
    • ـ كوپ، ديويد، «فرااخلاق»، ترجمه محسن جوادى، معرفت 17 (تابستان 1375)، ص 70ـ75.
    • ـ كورد، مك، «تنوّع و كثرت واقع‌گرايى‌هاى اخلاقى»، ترجمه سيداكبر حسينى، معرفت 61 (دى 1381)، ص 57ـ70.
    • ـ لاريجانى، محمّدصادق، جزوه «فلسفه اخلاق»، شماره 1435، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى، بى‌تا.
    • ـ ـــــ ، «حسن و قبح عقلى»، نقد و نظر 13 (زمستان 1376)، ص 105ـ128.
    • ـ مجيدكفايى، عبدالحسين، مرگى در نور، تهران، كتاب‌فروشى زوّار، 1359.
    • ـ مصباح، محمّدتقى، دروس فلسفه اخلاق، تهران، اطلاعات، 1374، چ پنجم.
    • ـ معلّمى، حسن، فلسفه اخلاق، قم، مركز جهانى علوم اسلامى، 1384.
    • ـ ملّاصدرا (صدرالدين محمّدبن ابراهيم شيرازى)، الشواهدالربوبيه، قم، بوستان كتاب، 1382.
    • ـ وارنوك، مرى، فلسفه اخلاق در قرن بيستم، ترجمه ابوالقاسم فنائى، قم، بوستان كتاب، 1380.
    • - Ayer, A.J., Language, Truth and Logic, New York, Dover Publications, 1952.
    • - Barker, S., "Is Value Content a Component of Conventional Implicature?" Analysis 60 (Auguest 2000), pp. 268-279.
    • - Dorr, C., "Nous- Cognitivism and Wishful Thinking", Nous 36 (June 2002), pp. 97-103.
    • - Johnson, Oliver, "Ethical Intuitionism-A Restatement", The Philosophical Quarterly 7/28 (Jul., 1957), pp. 193-203.
    • - Lenman, James, "Moral Naturalism", Stanford Encyclopedia of Philosophy, Stanford University Press, 2006.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Karimi, Mahdi.(2025) Value and Value Statements In Muhaqiq Khurasani. Ma`rifat Falsafi, 5(4), 165-192

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mahdi Karimi."Value and Value Statements In Muhaqiq Khurasani". Ma`rifat Falsafi, 5, 4, 2025, 165-192

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Karimi, M.(2025) 'Value and Value Statements In Muhaqiq Khurasani', Ma`rifat Falsafi, 5(4), pp. 165-192

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Karimi, M. Value and Value Statements In Muhaqiq Khurasani. Ma`rifat Falsafi, 2025; 5(4): 165-192