Ma`rifat Falsafi, Volume 6, Issue 2, No 22, Year 2025 , Pages 71-104
تأمّلی بر «نظام احسن» از منظر حکمت متعالیه
Article Type:
Research
Writers:
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :تأمّلی بر «نظام احسن» از منظر حکمت متعالیه
Abstract:
«نظام احسن» یکی از مباحث مهم فلسفی است که در اندیشه فلاسفه اسلامی، به طور عام، و در دستگاه فلسفی ملّاصدرا، به طور خاص، جایگاه ویژهای دارد. فلاسفه و دیگر دانشمندان همیشه این سؤال را در ذهن داشتهاند که آیا نظام جهان موجود بهترین نظام است یا خیر؟ در آغاز، اینطور به نظر میرسد که جهانِ عاری از هرگونه نقص و شرّ، همانا بهترین نظام است؛ از اینرو، این سؤال مطرح میشود که چرا جهان حاضر چنین نیست؟ از طرف دیگر با پیشرفت علوم، و طرح نظریههای گوناگون، هر روز پردهای از رازهای طبیعت برداشته میشود و معلوم میگردد که نظام جهان، از نظر علوم، بسیار پیچیده و دقیق است. بنابراین، از یکسو، دانشمندانْ خویش را با نظامی برتر رویارو میبینند و از سوی دیگر، وجود شرور و نقایصْ شبهه برتر نبودن نظام جهان را به ذهن میرساند. امّا فلاسفه با اثبات نظام احسن، و طرح مباحث مختلف در زمینه آن، این تعارض ظاهری را برطرف کردهاند. ملّاصدرا بر پایه نظام فلسفی خود ـ حکمت متعالیه ـ جهان هستی را برآمده از نظام ربّانی دانسته که در این صورت، دارای بهترین شکل ممکن است. در این مقاله، با توجه به جامعترین کتاب فلسفی ملّاصدرا ـ که همان «اسفار اربعه» باشد ـ به بررسی دیدگاه او در اینباره میپردازیم.
References:
- ـ ابنسینا، الاشارات و التنبیهات، قم، البلاغه، 1375.
- ـ جوادی آملی، عبداللّه، رحیق مختوم؛ شرح حکمت متعالیه، قم، اسراء، 1375.
- ـ حافظ، شمسالدین محمّد، دیوان حافظ، مقابله نسخه و تصحیح محمّد قزوینی و قاسم غنی، تهران، هنرور، چ دوم، 1370.
- ـ سبزواری، ملّاهادی، شرح منظومه، تصحیح و تعلیق حسن حسنزاده آملی، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، چ هفتم، 1374.
- ـ سجّادی، سیدجعفر، فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملّاصدرا، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1379.
- ـ سیدبن طاووس، لهوف، تحقیق فارس تبریزیان، قم، دارالاسوه، 1414ق.
- ـ شیرازی، قطبالدین، شرح حکمهالاشراق، به اهتمام عبداللّه نورانی، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی، دانشگاه تهران ـ مکگیل، 1380.
- ـ طباطبائی، سید محمّدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، پاورقی مرتضی مطهّری، قم، نشر اسلامی، بیتا.
- ـ مطهّری، مرتضی، مجموعه آثار (عدل الهی)، تهران، صدرا، چ پنجم، 1375.
- ـ ملّاصدرا (صدرالدین محمّدبن ابراهیم شیرازی)، الحکمة المتعالیه فی الاسفار الاربعة العقلیه، تعلیقه ملّاهادی سبزواری و علّامه طباطبائی، قم، علمی ـ مصطفوی، 1379.
- ـ ـــــ ، شواهد الربوبیة، تعلیقه ملّاهادی سبزواری، بیروت، مؤسسه تاریخ عربی، چ دوم، 1360.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
, Mohammad javad, Dirbaz, Askar.(2025) تأمّلی بر «نظام احسن» از منظر حکمت متعالیه. Ma`rifat Falsafi, 6(2), 71-104
Mohammad javad ; Askar Dirbaz."تأمّلی بر «نظام احسن» از منظر حکمت متعالیه". Ma`rifat Falsafi, 6, 2, 2025, 71-104
, M, Dirbaz, A.(2025) 'تأمّلی بر «نظام احسن» از منظر حکمت متعالیه', Ma`rifat Falsafi, 6(2), pp. 71-104
