Ma`rifat Falsafi, Volume 6, Issue 4, No 24, Year 2025 , Pages 173-224
چالشهاى جامعه‌شناختى فراروى معرفت علمى و راه‌حل‌هاى ارائه شده
Article Type:
Research
Writers:
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :چالشهاى جامعه‌شناختى فراروى معرفت علمى و راه‌حل‌هاى ارائه شده
Abstract:
مقاله حاضر ضمن تبیین مبانى معرفتشناختى «دانش تجربى»، به بررسى چالشهاى معرفتى پیشروى «فلسفه پوزیتیویستى علم» پرداخته است. استقبال چشمگیر از نظریه تامس کوهن در زمینه «پارادایمهاى علمى» و به دنبال آن، پذیرش تأثیر عوامل اجتماعى در محتوا و جهتگیرى معرفت علمى از سوى جامعهشناسان معرفتى، چالشهاى مذکور را ذیل عناوین جدیدى مانند مطالعات فرهنگى، اجتماعى و فمینیستى علم برجسته کرده است. یافتههاى این مقاله نشان مىدهد که نسل جدید فیلسوفان علم مىکوشند با ارائه الگوهاى متقاطع از ابعاد اجتماعى معرفت علمى، فلسفه معاصر علم را به گونهاى ارتقا بخشند که علاوه بر توجه به تأثیرات اجتماعى فناورى، که مورد تأیید جامعهشناسان علم است، تدابیر نظرى لازم را در جمع بین اعتبار معرفتى گزارههاى علمى و ملاحظه زمینههاى سیاسى، اخلاقى و فرهنگى آن فراهم سازد.
References:
- ـ برگمن، گریگورى، کتاب کوچک فلسفه، ترجمه کیوان قبادیان، تهران، اختران، 1384.
- ـ بشیریه، حسین، تاریخ اندیشههاى سیاسى در قرن بیستم، تهران، نى، 1375.
- ـ پستمن، نیل، زندگى در عیش، مردن در خوشى، ترجمه سیدصادق طباطبائى، تهران، سروش، 1373.
- ـ پوپر، کارل، جامعه باز و دشمنان آن، ترجمه عزتاللّه فولادوند، تهران، خوارزمى، چ دوم، 1377.
- ـ ـــــ ، جهان گرایشها: دو پژوهش درباره علّیت و تکامل، ترجمه عبّاس باقرى، تهران، فرزانروز، 1381.
- ـ ـــــ ، زندگى سراسر حل مسئله است، ترجمه شهریار خواجیان، تهران، مرکز، چ چهارم، 1385.
- ـ ـــــ ، منطق اکتشاف علمى، ترجمه حسین کمالى، تهران، علمى و فرهنگى، 1381.
- ـ پیوزى، مایکل، یورگن هابرماس، ترجمه احمد تدیّن، تهران، هرمس، 1387.
- ـ توسلى، غلامعبّاس، نظریههاى جامعهشناسى، تهران، سمت، 1379.
- ـ جعفرى، محمّدتقى، بنبست امروز بشر، گردآورى و تنظیم و تلخیص محمّدرضا جوادى، تهران، پیام آزادى، 1378.
- ـ چالمرز، آلن اف، چیستى علم: درآمدى بر مکاتب علمشناسى فلسفى، ترجمه سعید زیباکلام، تهران، سمت، 1384.
- ـ حکیمى، محمّدرضا، اجتهاد و تقلید در فلسفه، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، 1387.
- ـ دریفوس، هیوبرت و رابینو، پل، میشل فوکو فراسوى ساختارگرایى و هرمونتیک، ترجمه حسین بشیریه، تهران، نى، 1379.
- ـ ریتزر، جورج، نظریههاى جامعهشناسى در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثى، تهران، علمى، چ چهارم، 1379.
- ـ شریعتمدارى، على، فلسفه، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، چ هفتم، 1377.
- ـ طباطبائى، سید محمّدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، با مقدّمه و پاورقى مرتضى مطهّرى، قم، دفتر انتشارات اسلامى، بىتا.
- ـ علیزاده، عبدالرضا، اژدرىزاده، حسین و دیگران، جامعهشناسى معرفت: جستارى در تبیین رابطه ساخت و کنش اجتماعى و معرفتهاى بشرى، تهران، حوزه و دانشگاه، 1383.
- ـ فایرابند، پل، بر ضدّ روش، ترجمه مهدى قوامصفرى، تهران، فکر روز، 1375.
- ـ فعّالى، محمّدتقى، معرفتشناسى دینى، قم، زلال کوثر، 1380.
- ـ فوکو، میشل، نظم گفتار: درس افتتاحى در کلژدوفرانس، ترجمه باقر پرهام، تهران، آگاه، چ سوم، 1384.
- ـ کامران، حسن و واثق، محمود، «منطق و روش علمى در جغرافیاى سیاسى»، جغرافیا و توسعه، ش 10، پاییز و زمستان 1386، ص 73ـ88.
- ـ کوهن، تامس، ساختار انقلابهاى علمى، ترجمه احمد آرام، تهران، سروش، 1369.
- ـ گلوور، دیوید، استرابریج، شیلاف و دیگران، جامعهشناسى معرفت و علم، ترجمه شاپور بهیان و دیگران، تهران، سمت، 1384.
- ـ گیلیس، دانالد، فلسفه علم در قرن بیستم، ترجمه حسن میاندارى، تهران، سمت، 1381.
- ـ لازى، جان، درآمدى تاریخى به فلسفه علم، ترجمه على پایا، تهران، سمت، 1377.
- ـ محسنى، منوچهر، مبانى جامعهشناسى علم، تهران، طهورى، چ دوم، 1386.
- ـ محقّق، جواد، علم و ایمان در گفتوگو با دانشمندان، تهران، مدرسه، بىتا.
- ـ مردیها، مرتضى، فضیلت عدم قطعیت در عدم شناخت اجتماع، تهران، طرح نو، چ دوم، 1387.
- ـ مصباح، محمّدتقى، فلسفه اخلاق، تهران، شرکت چاپ و نشر بینالملل، 1381.
- ـ مطهّرى، مرتضى، انسان و ایمان، تهران، صدرا، چ یازدهم، 1374.
- ـ ـــــ ، مجموعه آثار، ج 5 (کلّیات منطق)، تهران، صدرا، بىتا.
- ـ مقدّم حیدرى، غلامحسین، قیاسناپذیرى پارادایمهاى علمى، تهران، نى، 1385.
- ـ مولکى، مایکل، علم و جامعهشناسى معرفت، ترجمه حسین کچوئیان، تهران، نى، چ دوم، 1384.
- ـ هابرماس، یورگن، «کنش ارتباطى: بدیل خشونت»، ترجمه عبّاس سلطانى، کیان، ش 45، بهمن و اسفند 1377، ص 157ـ159.
- ـ هالینگ دیل، رجینالد، تاریخ فلسفه غرب، ترجمه عبدالحسین آذرنگ، تهران، ققنوس، 1381.
- ـ هولاب، رابرت، یورگن هابرماس، ترجمه حسین بشیریه، تهران، نى، 1375.
- - Anderson, Elizabeth, "Uses of Value Judgements in Science", Hypatia 19, 2004, pp. 1-24.
- - pown, James, The Rational and the Social, London, Routledge, 1989.
- - Douglas, Heather, "Inductive Risk and Values in Science", Philosophy of Science 67, 4, 2000, pp. 559-579.
- - Fuller, Steve, Social Epistemology, Bloomington, IN: Indiana University Press, 1988.
- - Giere, Ronald, Explaining Science: A Cognitive Approach, Chicago, University of Chicago Press, 1988.
- - Giere, Ronald, and Alan Richardson, "Origins of Logical Empiricism", Minnesota Studies in the Philosophy of Science, V. XVI, Minneapolis, MN: University of Minnesota Press, 1996.
- - Goldman, Alvin, "The Foundations of Social Epistemics", Synthese, 73, 1, 1987, pp. 109-144.
- - Haack, Susan, "Science as Social: Yes and No", In Feminism, Science, and the Philosophy of Science, pp. 79-94. Dordrecht, Holland: Kluwer Academic Publishers, 1996.
- - Haraway, Donna, "Animal Sociology and a Natural Economy of the Body Politic, Pt. II", Signs 4,1, 1978, pp. 37-60.
- - Hardwig, John, "Epistemic Dependence", Journal of Philosophy 82, 1985, pp. 335-349.
- - Hesse, Mary, Revolutions and Reconstructions in the Philosophy of Science, Bloomington, IN: Indiana University Press, 1980.
- - Hull, David, Science as a Process: An Evolutionary Account of the Social and Conceptual Development of Science, Chicago, University of Chicago Press, 1988.
- - Jaki, S., The Absolute Beneath the Relative and Other Essays, University Press of America, 1988.
- - Jasanoff, Sheila, Designs on Nature: Science and Democracy in Europe and the United States, Princeton, NJ: Princeton University Press, 2005.
- - Keller, Evelyn Fox, Reflections on Gender and Science, New H-aven, CT: Yale University Press, 1985.
- - Kirmani, M. Z., Islamic Science, Moving towards a New Paradigm, London, Mansell Publication, 1989.
- - Kitcher, Phillip, Science, Truth, and Democracy, Oxford University Press, 2001.
- - Kitcher, Phillip, The Advancement of Science: Science Without Legend, Objectivity Without Illusions, Oxford, Oxford University Press, 1993.
- - Knorr-Cetina, Karin, The Manufacture of Knowledge, Oxford, Pergamon Press, 1981.
- - Krimsky, Sheldon, Science in the Private Interest, Lanham, MD: Rowman and Littlefield, 2003.
- - Lacey, A., Dictionary of Philosophy, London, Routledge and Kegan Paul, 1989.
- - Lacey, Hugh, Values and Objectivity: The Controversy over Transgenic Crops, Lanham, MD: Rowman and Littlefield, 2005.
- - Latour, puno & Steven Woolgar, Laboratory Life: The Construction of Scientific Facts, 2d ed., Princeton, NJ: Princeton University Press, 1986.
- - Longino, Helen, Science as Social Knowledge: Values and Objectivity in Scientific Inquiry, Princeton, NJ: Princeton University Press, 1990.
- - Marx, karol, Grundrisse, Harmondsworth, Penguin, 1973.
- - Mill, John Stuart, On Liberty, London, Harmondsworth, Penguin, 1982.
- - Mirowski, Philip & Esther-Mirjam Sent, Science Bought and Sold, Chicago, IL: University of Chicago Press, 2002.
- - Nelson, Lynn Hankinson, Who Knows: From Quine to Feminist Empiricism, Philadelphia, PA: Temple University Press, 1990.
- - Peirce, Charles S., "Some Consequences of Four Incapacities", Journal of Speculative Philosophy 2, pp. 140-157, ed. by Philip Wiener, NewYork, Dover Publications, pp. 39-72, 1958.
- - Pickering, Andrew, Constructing Quarks: A Sociological History of Particle Physics, Edinburgh, Edinburgh University Press, 1984.
- - Potter, Elizabeth, Gender and Boyle's Law of Gases, Bloomington, IN: Indiana University Press, 2001.
- - Rose, Hilary, "Hand, pain, and Heart", Signs 9, 1, 1983, pp. 73-96.
- - Roth, Paul. "Kitcher's Two Cultures", Philosophy of the Social Sciences 33, 3, 2003, pp. 386-405.
- - Schmitt, Frederick, "On the Road to Social Epistemic Interdependence", Social Epistemology 2, 1988, pp. 297-307.
- - Shapin, Steven & Simon Schaffer, Leviathan and the Air Pump, Princeton, NJ: Princeton University Press, 1985.
- - Shrader-Frechette, Kristin, "Expert Judgment and Nuclear Risks: The Case for More Populist Poliicy", Journal of Social Philosophy 25, 1994, pp. 45-70.
- - Shrader-Frechette, Kristin, Environmental Justice: Creating Equality; Reclaiming Democracy, Oxford, Oxford University Press, 2002.
- - Solomon, Miriam, "A More Social Epistemology", in Socializing Epistemology: The Social Dimensions of Knowledge, Lanham, MD: Rowman and Littlefield Publishers, 1994, pp. 217-233.
- - Solomon, Miriam, "Scientific Rationality and Human Reasoning", Philosophy of Science 59, 3, 1992, pp. 439-454.
- - Solomon, Miriam, "Social Empiricism", Nous 28, N. 3, 1994, pp. 323-343.
- - Traweek, Sharon, Beamtimes and Lifetimes: The World of High Energy Physicists, Campidge, Harvard University Press, 1988.
- - Turner, B.S., Medical Power and Social Knowledge, London, Sage Publication, 1987.
- - Uebel, Thomas, "Political Philosophy of Science in Logical Empiricism: The Left Vienna Circle", Studies in History and Philosophy of Science 36, 2004, pp. 754-773.
- - Welbourne, Michael, "The Community of Knowledge", Philosophical Quarterly 31, N. 125, 1981, pp. 302-314.
- - Wylie, Alison, Thinking from Things, Los Angeles, CA: University of California Press, 2002.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
, Ebrahim, , Abolghasem.(2025) چالشهاى جامعه‌شناختى فراروى معرفت علمى و راه‌حل‌هاى ارائه شده. Ma`rifat Falsafi, 6(4), 173-224
Ebrahim ; Abolghasem ."چالشهاى جامعه‌شناختى فراروى معرفت علمى و راه‌حل‌هاى ارائه شده". Ma`rifat Falsafi, 6, 4, 2025, 173-224
, E, , A.(2025) 'چالشهاى جامعه‌شناختى فراروى معرفت علمى و راه‌حل‌هاى ارائه شده', Ma`rifat Falsafi, 6(4), pp. 173-224
