Ma`rifat Falsafi, Volume 8, Issue 4, No 32, Year 2025 , Pages 27-54

    An Appraisal of Qāḍi Sa‘īd’s Ideas in the Science of the Soul

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Mustafa momeni / PhD Student of Philosophy, Azad University in Tehran / esfad2003@yahoo.com
    Ahmad Beheshti / Professor, Tehran University
    Abstract: 
    Qāḍi Sa‘īd, a post-Sadraian philosopher, has developed philosophical ideas opposite to those of Mulla Sadra and Ibn Sina. In the realm of knowledge, he does not consider knowledge to be by representation (huṣūli), nor by presence (huḍūri), rather does he suggest a new meaning for presence without further explaination. In the field of human soul, he follows Ibn Sina in considering its origination to be incorporeal, and on the issue of resurrection, he rejects both Ibn Sina and Mulla Sarda and suggests a new solution. This article reviews the three issues in Qāḍi Sa‘īd’s ideas, and shows some of the antagonisms that exist in his thought. For instance, all his stances on these issues are based on substantial motion and the principality of existence. This is while, he accepts the union of the intellect with the intelligible, and the union of the subject of the perception with its object, and at the same time, he rejects substantial motion. He also bluntly rejects the principality of existence, and accepts the principality of quiddity.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :نقد و بررسى نظریات قاضى سعید در زمینه نفس ‏شناسى
    Abstract: 
    قاضى سعید که از حکماى بعد از ملّاصدراست، در مباحث فلسفى، نظریاتى دارد که با آراى ملّاصدرا و ابن‏سینا معارض است. در موضوع ادراک، او نظر صدراییان و مشّاییان را باطل دانسته و گفته که ادراک نه حصولى است و نه حضورى (به معناى مشهور)؛ وى معناى جدیدى از «حضور» ارائه مى‏دهد، بدون اینکه مراد خود را توضیح دهد. وى همچنین در باب حدوث نفس بر مسلک ابن‏سینا (روحانیه‏الحدوث بودن نفس) رفته، و در مسئله معاد، با قول ابن‏سینا و ملّاصدرا مخالفت ورزیده و به زعم خود قول دیگرى ارائه کرده است. در نوشتار حاضر، این سه مسئله را از دیدگاه قاضى سعید بررسى کرده و نشان داده‏ایم که در همه این مسائل، نظر وى مبتنى بر حرکت جوهرى و به تبع آن اصالت وجود بوده است. وى اتّحاد عاقل با معقول و حاس با محسوس را قبول دارد، در حالى که حرکت جوهرى را قبول ندارد. او همچنین، با صراحت، قول به اصالت وجود را باطل دانسته و بر اصالت ماهیت رفته است. لذا، تناقضات زیادى در نظریات وى به چشم مى‏خورد.
    References: 
    • ـ آشتیانى، سید جلال‏الدین، منتخباتى از آثار حکماى الهى، قم، دفتر تبلیغات اسلامى، 1378.
    • ـ ابراهیمى دینانى، غلامحسین، اسماء و صفات حق، تهران، اهل قلم، 1376.
    • ـ ابن‏سینا، الاشارات و التنبیهات، تهران، مطبعه‏الحیدرى، 1379ق.
    • ـ ـــــ ، الالهیات من کتاب الشفاء، قم، دفتر تبلیغات اسلامى، 1416ق.
    • ـ ـــــ ، النفس من کتاب‏الشفاء، تصحیح حسن حسن‏زاده آملى، قم، دفتر تبلیغات اسلامى، بى‏تا.
    • ـ ـــــ ، رسائل، تصحیح حلمى ضیاء اولکن، ترکیه، جامعه‏الاستانبول، 1953م.
    • ـ بدوى، عبدالرحمن، افلوطین عندالعرب، قم، بیدار، 1413ق.
    • ـ بهشتى، احمد، «معاد از دیدگاه قاضى سعید»، آیینه معرفت، ش 10، بهار 1386، ص 1ـ18.
    • ـ رازى، فخرالدین، المباحث‏المشرقیه، قم، بیدار، 1411ق.
    • ـ سهروردى، شهاب‏الدین، مجموعه مصنّفات، تهران، پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى، 1380.
    • ـ شیرازى، قطب‏الدین، شرح حکمه‏الاشراق، چاپ سنگى، بى‏تا.
    • ـ طوسى، خواجه نصیرالدین، شرح‏الاشارات و التنبیهات، تهران، مطبعه حیدرى، 1379ق.
    • ـ فارابى، ابونصر، الجمع بین رأى‏الحکیمین، تصحیح البیر نصرى نادر، تهران، مکتبه‏الزهراء، 1405ق.
    • ـ مفید، محمّدسعیدبن محمّد (قاضى سعید)، الفوائدالرضویه، تهران، مؤسسه تنظیم‏ونشرآثارامام‏خمینى، 1375.
    • ـ ـــــ ، الاربعینیات، تصحیح نجفقلى حبیبى، تهران، میراث مکتوب، 1381.
    • ـ ـــــ ، تعلیقات على اثولوجیا، تصحیح سید جلال‏الدین آشتیانى، تهران، انجمن فلسفه ایران، 1398ق.
    • ـ ـــــ ، شرح توحید صدوق، تصحیح نجفقلى حبیبى، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1415ق.
    • ـ ـــــ ، کلید بهشت، تصحیح محمد مشکات، تهران، الزهراء، 1362.
    • ـ مصباح، محمدتقى، شرح نهایه‏الحکمه، تحقیق عبدالرسول عبودیت، تهران، امیرکبیر، 1374.
    • ـ ملّاصدرا (صدرالدین محمدبن ابراهیم شیرازى)، الحکمه‏المتعالیة فى الاسفارالعقلیة الاربعة، بیروت، داراحیاء التراث‏العربى، 1981م.
    • ـ ـــــ ، الشواهد الربوبیة، تصحیح سید جلال‏الدین آشتیانى، قم، دفتر تبلیغات اسلامى، 1382.
    • ـ ـــــ ، المبدأ و المعاد، تهران، بنیاد حکمت اسلامى صدرا، 1382.
    • ـ ـــــ ، عرشیه، ترجمه و تصحیح غلامحسین آهنى، اصفهان، کتابفروشى شهریار، 1341.
    • ـ ـــــ ، مجموعه رسائل فلسفى، تصحیح احمد ناجى اصفهانى، تهران، حکمت، 1385.
    • ـ غفارى، ابوالحسن، «تحلیل انتقادى اشکالات ملّارجبعلى تبریزى و قاضى سعید قمى بر نظریه ملّاصدرا در باب حدوث جسمانى نفس»، معرفت فلسفى، ش 27، بهار 1389، ص 37ـ55.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    momeni, Mustafa, Beheshti , Ahmad.(2025) An Appraisal of Qāḍi Sa‘īd’s Ideas in the Science of the Soul . Ma`rifat Falsafi, 8(4), 27-54

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mustafa momeni; Ahmad Beheshti ."An Appraisal of Qāḍi Sa‘īd’s Ideas in the Science of the Soul ". Ma`rifat Falsafi, 8, 4, 2025, 27-54

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    momeni, M, Beheshti , A.(2025) 'An Appraisal of Qāḍi Sa‘īd’s Ideas in the Science of the Soul ', Ma`rifat Falsafi, 8(4), pp. 27-54

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    momeni, M, Beheshti , A. An Appraisal of Qāḍi Sa‘īd’s Ideas in the Science of the Soul . Ma`rifat Falsafi, 2025; 8(4): 27-54