Ma`rifat Falsafi, Volume 6, Issue 1, No 21, Year 2025 , Pages 99-133
تأمّلی بر تفاسیر حرکت قطعیه و توسطیه
Article Type:
Research
Writers:
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :تأمّلی بر تفاسیر حرکت قطعیه و توسطیه
Abstract:
ابنسینا و پیروان وی، حرکت قطعیه را انکار میکنند. انکار حرکت قطعیه اولاً مستلزم انکار حرکت به معنای خروج تدریجی از قوّه به فعل، و ثانیا مستلزم پذیرش توهّمی بودن زمان است؛ در حالی که ابنسینا، هم حرکت در آن معنا را میپذیرد و هم به وجود خارجی زمان معتقد است. میرداماد و ملّاصدرا، به منظور رفع این تناقض، وجود حرکت قطعیه را پذیرفته و از اینرو درصدد تأویل نظر ابنسینا در اینباره برآمدهاند. مقاله حاضر، از سویی، بر آن است که تفسیر رایج از حرکت قطعیه و توسطیه و نیز ادلّه و علل آن را بررسی کند و مشکلات آن را یادآور شود و از سویی دیگر، در تلاش است تا نشان دهد که میتوان انکار حرکت قطعیه و پذیرش وجود زمان را با یکدیگر سازگار و بدین ترتیب از کلام ابنسینا رفع تناقض کرد، بیآنکه نیازی به تأویل باشد.
References:
- ـ ابن سينا، الاشارات و التنبيهات، در: خواجه نصيرالدين طوسي، شرح الاشارات و التنبيهات، قم، البلاغة، 1375.
- ـ ـــــ ، الشفا، الطبيعيات، قم، مكتبة آيهالله المرعشي النجفي، 1405.
- ـ العجم، رفيق، موسوعة مصطلحات جامعالعلوم، بيروت، مكتبة لبنان الناشرون، 1997.
- ـ بخاري، شمسالدين محمّد مباركشاه، شرح حكمة العين، مشهد، دانشگاه فردوسي، 1353.
- ـ تهانوي، محمّدعلي، موسوعة كشاف اصطلاحات العلوم و الفنون، بيروت، مكتبهالناشرون، 1996.
- ـ جرجاني، مير سيدشريف، شرح المواقف، قاهره، مطبعة السعادة لجوار محافظة مصر، 1325.
- ـ رازي، فخرالدين، المباحث المشرقية، بيروت، دارالكتب العربية، 1410.
- ـ رضايي، رحمت اللّه، «استنتاج معطوف به بهترين تبيين و توجيه گزارههاي مربوط به عالم خارج»، معرفت فلسفي 6 (زمستان 1383)، ص 61ـ95.
- ـ سبزواري، ملّاهادي، شرح منظومه، تصحيح حسن حسنزاده آملي، قم، ناب، 1422.
- ـ شيرازي، قطبالدين، درّهالتاج، تصحيح سيدمحمّد مشكوة، تهران، حكمت، 1369.
- ـ طباطبائي، سيد محمّدحسين، نهايهالحكمة، تصحيح و تعليق غلامرضا فيّاضي، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني، 1380.
- ـ عبوديت، عبدالرسول، درآمدي بر نظام صدرايي، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني، 1376.
- ـ ـــــ ، هستيشناسي، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني، 1380.
- ـ مصباح، محمّدتقي، تعليقة علي نهايهالحكمة، قم، مؤسسة في طريق الحق، 1405.
- ـ مطهّري، مرتضي، حركت و زمان، تهران، حكمت، 1369، ج 3.
- ـ ـــــ ، مجموعه آثار، تهران، صدرا، 1383، ج 6 (اصول فلسفه و روش رئاليسم).
- ـ ـــــ ، مجموعه آثار، تهران، صدرا، 1386، ج 11 (درسهاي اسفار).
- ـ ملّاصدرا (صدرالدين محمّدبن ابراهيم شيرازي)، الحكمة المتعالية في الاسفار العقلية، بيروت، دار احياء التراث العربي، 1419.
- ـ ميبدي، حسينبن معينالدين، شرح الهداية الاثيريه، تهران، مطبعة المرتضويه، 1331.
- ـ ميرداماد، محمّدباقر، القبسات، تهران، دانشگاه تهران، 1374.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Fathali, Mahmoud, Rezaie, Rahmatollah.(2025) تأمّلی بر تفاسیر حرکت قطعیه و توسطیه. Ma`rifat Falsafi, 6(1), 99-133
Mahmoud Fathali; Rahmatollah Rezaie."تأمّلی بر تفاسیر حرکت قطعیه و توسطیه". Ma`rifat Falsafi, 6, 1, 2025, 99-133
Fathali, M, Rezaie, R.(2025) 'تأمّلی بر تفاسیر حرکت قطعیه و توسطیه', Ma`rifat Falsafi, 6(1), pp. 99-133
