Ma`rifat Falsafi, Volume 8, Issue 1, No 29, Year 2025 , Pages 25-54
A New Interpretation of Allāmah Tabātabā’i’s “Conventionals” (I’tibāryāt) by Comparing his Treatise on Conventionals with Al-Mīzān
Article Type:
Research
Writers:
Abstract:
Allamah Tabataba’i considers ethical imperatives as conventionals which are human constructs for making an action obligatory. As for ethical evaluative concepts such as good and bad, he has two ideas, suggested in his different works: A) good and bad are conventional concepts conveying the appropriateness of an action with one’s temper or otherwise. Since people’s tempers differ, good and bad also can differ from one person to another. B) Good and bad shows the congruence or incongruence of an action with favorable end.
The authors in this article suggest that the second meaning shows that Allamah considers the concepts of good and bad to be secondary intelligibles, although he has not made it explicit. They think that it is important to draw the line between the two meanings in Allamah; a point which is ignored by others. The authors try to do this by juxtaposing Allamah’s ideas from his treatise on conventionals and those in his Qur’anic exegesis, Al-Mizān to show the difference between his view and that of relativists and agnosticists.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :تفسیرى نو از اعتباریات علّامه طباطبائى
Abstract:
علّامه طباطبائى گاه باید و نباید را از امورى اعتبارى مىداند که انسان آن را بین خود و فعلش جعل مىکند تا فعل ضرورت یابد. درباره معناى حسن و قبح هم ایشان دو نظر دارد: 1) حسن و قبح را امرى اعتبارى، و عبارت از ملایمت و منافرت با طبع انسان دانسته است، و از آنجا که انسانها در طبع با هم متفاوتاند، حسن و قبح را از امور نسبى شمرده است؛ 2) حسن و قبح را عبارت از ملایمت و منافرت فعل با غایت مطلوب دانسته است. معناى دوم علّامه از حسن و قبح ما را به این نکته رهنمون مىسازد که ایشان حسن و قبح را در این معنا معقول ثانى فلسفى مىداند؛ اگرچه به آن تصریح نمىکند. مهم تفکیک این دو معنا از یکدیگر است، کارى که هیچکدام از شارحان علّامه به آن نپرداختهاند. نگارنده در این مقاله کوشیده است با نگاهى تطبیقى به رساله اعتباریات و مباحث تفسیر المیزان دیدگاه علّامه را واکاوى، و تفاوت نظریه او را از دیدگاه نسبىگرایان و شکّاکان آشکار کند.
References:
- ـ نهجالبلاغه، ترجمه محمّد دشتى، قم، بنياد نهجالبلاغه، بىتا.
- ـ الايجى، عضدالدين، شرحالمواقف، شرح علىبن محمد جرجانى، قم، الشريف الرضى، 1370.
- ـ جوادى، محسن، مسئله بايد و هست، بحثى در رابطه ارزش و واقع، قم، دفتر تبليغات اسلامى، 1375.
- ـ حاجمحمدى، مرتضى، «نسبيت اخلاق از ديدگاه شهيد مطهّرى»، كيهان انديشه، ش 81، آذر و دى 1377، ص 39ـ58.
- ـ داورىاردكانى، رضا، ملاحظاتى در باب ادراكات اعتبارى، دومين يادنامه علّامه طباطبائى، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى، 1363.
- ـ سبحانى، جعفر، حسن و قبح عقلى يا پايههاى اخلاق جاودان، نگارش على ربّانى گلپايگانى، تهران، مركز مطالعات و تحقيقات فرهنگى، 1368.
- ـ سروش، عبدالكريم، تفرج صنع، چ سوم، تهران، مؤسسه فرهنگى صراط، 1373.
- ـ طباطبائى، سيد محمّدحسين، اصول فلسفه و روش رئاليسم، پاورقى مرتضى مطهّرى، تهران، صدرا، 1364.
- ـ ـــــ ، الميزان فى تفسيرالقرآن، بيروت، موسسهالاعلمى، 1417ق.
- ـ ـــــ ، حاشية الكفاية، قم، بنياد علمى و فكرى علّامه طباطبائى، بىتا.
- ـ ـــــ ، رسائل سبعة، قم، بنياد علمى و فكرى علّامه طباطبائى، 1362.
- ـ ـــــ ، رسالة الولاية، طهران، بنياد بعثت، 1360.
- ـ ـــــ ، نهايهالحكمة، ط. الثالث العشر، قم، جامعه مدرسين، 1416ق.
- ـ فياضى، غلامرضا، جزوه نقدونظر ارزش گزارههاى معرفتى، قم، انجمن معرفتشناسى، بىتا.
- ـ لاريجانى، صادق، «استدلال در اعتباريات»، پژوهشهاى فلسفى ـ كلامى، ش 24، تابستان 1384، ص 4ـ30.
- ـ ـــــ ، «الزامات عقلى و اخلاقى»، پژوهشهاى اصولى، ش 6، زمستان 1382، پاييز 1386، ص 6ـ25.
- ـ ـــــ ، جزوه درسى فلسفه اخلاق، قم، مؤسسه تحقيقاتى و تعليماتى امام صادق عليهالسلام، بىتا.
- ـ ـــــ ، معرفت دينى، تهران، مركز ترجمه و نشر كتاب، 1370.
- ـ لاهيجى، عبدالرزاق، سرمايه ايمان در اصول اعتقادات، تصحيح صادق لاريجانى،چدوم،تهران،الزهراء، 1364.
- ـ مصباح، مجتبى، بنياد اخلاق، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى، 1382.
- ـ مصباح، محمّدتقى، آموزش فلسفه، چ هشتم، تهران، سازمان تبليغات اسلامى، 1377.
- ـ ـــــ ، دروس فلسفه اخلاق، چ دوم، تهران، اطلاعات، 1370.
- ـ ـــــ ، فلسفه اخلاق، تقرير احمدحسين شريفى، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى، 1381.
- ـ ـــــ ، مكاتب اخلاقى، تقرير احمدحسين شريفى، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى، 1384.
- ـ مطهّرى، مرتضى، تعليم و تربيت در اسلام، چ بيستوششم، تهران، صدرا، 1367.
- ـ ـــــ ، سيرى در سيره نبوى، تهران، صدرا، 1367.
- ـ ـــــ ، مقالات فلسفى، تهران، حكمت، 1366.
- ـ ـــــ ، نقدى بر ماركسيسم، تهران، صدرا، 1363.
- ـ معلمى، حسن، رابطه هستها و بايدها، چ دوم، تهران، كانون انديشه جوان، 1384.
- ـ ـــــ ، مبانى اخلاق در فلسفه غرب و فلسفه اسلامى، تهران، مؤسسه فرهنگى دانش و انديشه معاصر، 1380.
- ـ وارنوك، ج.، فلسفه اخلاق در قرن حاضر، ترجمه صادق لاريجانى،چدوم،تهران،مركز ترجمه و نشر كتاب،1362.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Torkashvand, Ehsan, Mirsepah, Akbar.(2025) A New Interpretation of Allāmah Tabātabā’i’s “Conventionals” (I’tibāryāt) by Comparing his Treatise on Conventionals with Al-Mīzān. Ma`rifat Falsafi, 8(1), 25-54
Ehsan Torkashvand; Akbar Mirsepah."A New Interpretation of Allāmah Tabātabā’i’s “Conventionals” (I’tibāryāt) by Comparing his Treatise on Conventionals with Al-Mīzān". Ma`rifat Falsafi, 8, 1, 2025, 25-54
Torkashvand, E, Mirsepah, A.(2025) 'A New Interpretation of Allāmah Tabātabā’i’s “Conventionals” (I’tibāryāt) by Comparing his Treatise on Conventionals with Al-Mīzān', Ma`rifat Falsafi, 8(1), pp. 25-54
