نقد و بررسي نظريه اخلاقي قرب‌گرايي؛ ديدگاه آيت‌الله مصباح
| ضمیمه | اندازه |
|---|---|
| 8.pdf | 321.32 کیلو بایت |
سال نوزدهم، شماره سوم، پياپي 75، بهار 1401، ص 109ـ127
نوع مقاله: پژوهشي
محمد سربخشي / استاديار گروه فلسفه مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره) Sarbakhshi50@Yahoo.com
دريافت: 09/02/1400 پذيرش: 25/10/1400
چکيده
نظريه قرب‌گرايي، ديدگاه آيت‌الله مصباح در تبيين ارزش‌هاي اخلاقي و نوعي دفاع از واقع‌گرايي در اخلاق است. در اين نظريه حب ذات منشأ ارزش‌هاي اخلاقي تلقي می‌شود و واقعي بودن اين حب و تعلق آن به کمال و از طرفي دستوري، سليقه‌اي و قراردادي نبودن کمال سبب شده تا ارزش‌هاي اخلاقي، واقعي به شمار آیند. آيت‌الله مصباح بين لزوم و الزام تفکيک می‌کند و الزامات اخلاقي را اعتباري مي‌داند، با اين توجه که اين اعتبارات براساس لزوم بالقياس موجود ميان فعل اختياري و غايت اخلاق انشا شده‌اند. از نظر ايشان غايت اخلاق قرب الهي است و رفتارهايي ارزشمندند که انسان را به اين قرب برسانند. در اين مقاله نظر ايشان در باب غيراختياري بودن حب ذات مورد اشکال قرار گرفته و تقريري خاص از اختياري بودن حب ذات ارائه شده است. در اين تقرير با ارجاع حب ذات به حب اصل کمال و در نتيجه، مقايسة کمال ذات با کمالات برتر از آن، وجهي براي انتخابي و اختياري شدن حب ذات ارائه شده است. به اين ترتيب معيار ارزش‌هاي اخلاقي از کمال حقيقي انسان به کمال خداوند متعال تغيير کرده و عمل بر اساس حب به کمال الهي، به عنوان بالاترين ارزش ذاتي اخلاق معرفي شده است. در نتيجه تبيين ديگري از واقع‌گرايي اخلاقي و غايت اخلاق ارائه شده است. علي‌رغم اين نقدها ساير ابعاد اين ديدگاه تأييد، و از نقاط قوت آن دانسته شده است.
کليدواژه‌ها: قرب، ارزش اخلاقي، لزوم، الزام.
سال انتشار:
1401
دوره:
19
شماره مجله:
75
شماره صفحه:
109
