مقایسه مؤلفه‌های هرمنوتیك فلسفی گادامر و مؤلفه‌های روش فهم در اصول فقه

سال نوزدهم، شماره دوم، پياپي 74، زمستان 1400، ص 43ـ58

نوع مقاله: پژوهشی

سوسن نريماني / دانشجوي دكتري فقه و مباني حقوق اسلامي دانشگاه آزاد اسلامي واحد دامغان    s.narimani@ikiau.ac.ir
* مرتضي براتي / استاديار فلسفه و كلام اسلامي دانشگاه آزاد اسلامي واحد دامغان    mortezabarati@chmail.ir
ابراهيم باغشني / استاديار گروه معارف اسلامي دانشگاه علوم پزشكي شاهرود    ebrahim.baghshani@shmu.ac.ir
دريافت: 1400/4/6                  پذيرش: 1400/10/17

چکيده
هرمنوتیک به‌‌مثابه دانش فرایند فهم متن، گرایش‌ها و شاخه‌های مختلفی دارد که شاخص‌ترین آنها، هرمنوتیک کلاسیک، هرمنوتیک فلسفی و هرمنوتیک مدرن است. در این میان، هرمنوتیک فلسفی که توسط فیلسوفان نامداری همچون فردریش نیچه، مارتین هایدگر، هانس گئورگ گادامر و پل ریکور مطرح شد، به جای تلاش برای روشمندسازی شیوه فهم، ماهیت فهم را کانون بحث قرار می‌دهد. از رهگذر این جستار، مشخص می‌شود که هرمنوتیک فلسفی بر پایه امتزاج افق مؤلف و مفسر، تأثیرگذاری پیش‌داوری‌ها در فهم، تاریخمندی فهم، دور هرمنوتیکی و پایان‌ناپذیری فرایند فهم شکل گرفته و این مؤلفه‌ها با مؤلفه‌های روش فهم در اصول فقه ناسازگار است؛ چنان‌که از دیگر سو، امکان‌ناپذیری فهم ناب از متن، کثرت‌گرایی فهم و مطلوبیت تفسیر به رأی از لوازم هرمنوتیک فلسفی است که با مؤلفه‌های روش فهم در اصول فقه ناسازگار است.

کليدواژه‌ها: هرمنوتیک، هرمنوتیک فلسفی، گادامر، اصول فقه، حقیقت فهم.