تحلیلی بر نقش معرفت‌شناسی در تولید علم دینی از منظر علامه طباطبائی

سیدمحمود نبویان / دانشیار گروه فسفه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره    nabaviyan@gmail.com
محمد فولادی‌وندا / دانشیار گروه جامعه‌شناسي مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره    fooladi@iki.ac.ir
* فرشته نورعلیزاده / دانشجوی دکتری فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم    nouralizadeh.f@gmail.com

دريافت: 03/07/98                  پذيرش: 04/02/99
چکيده
یکی از مبانی مهم فلسفی در تولید علم‌ دینی، مبانی معرفت‌شناختی است. پرسش‌های اصلی در معرفت‌شناسی عبارت‌اند از: چیستی و امکان؛ ابزار و منابع؛ قلمرو و انواع؛ ارزش و اعتبار شناخت. این پژوهش، با رویکرد تحلیلی و بررسی اسنادی، به واکاوی نقش مبانی فلسفی در تولید علم‌ دینی، با تأکید بر مبانی معرفت‌شناسی از منظر علامه طباطبائی می‌پردازد. یافته‌های پژوهش از سویی حاکی از این است که از منظر علامه،‌ مراد از شناخت، مطلق علم و آگاهی است؛ امکان شناخت و تحقق معرفت، بدیهی و بی‌نیاز از استدلال است؛ ابزار شناخت متناسب با قلمرو و انواع شناخت، حواس پنج‌گانه، عقل، قلب، وحی و نقل است. در قلمرو شناخت، امور نامحسوس و غیرمادی نیز در قلمرو شناخت قرار دارند. بالاترین ارزش شناخت، مربوط به شناخت یقینی است. از سوی دیگر، امکان تولید علم و معرفت یقینی به طور عام و تولید معرفت دینی به طورخاص، ممکن است. راه دستیابی به معرفت‌ دینی برای انسان مسدود نیست؛ چراکه همه ابزارهای متعارف معرفت بشری برای تولید علم کارایی دارند و در تولید علم، می‌توان به تناسب موضوع از هر روشی، و یا به صورت تلفیق از همه روش‌ها کمک گرفت.
کلیدواژه‌ها: معرفت‌شناسی، معرفت ‌یقینی، ابزار شناخت، مبانی فلسفی، علامه طباطبائی.