مفاهيم نظري و مشاهدتي؛ واقع‌گروي يا ناواقع‌گروي

سال شانزدهم، شماره دوم، پياپي62، زمستان 1397

محمد حسین‌زاده(یزدی) / استاد گروه فلسفه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره    mohammad_h@qabas.net
دريافت: 15/02/97                  پذيرش: 07/07/97
چکيده
از پايه‌اي‌ترين مباحث دانش معرفت‌شناسی، بحث‌های ناظر به تصورات و مفاهیم است. در این نوشتار در پی پژوهش درباره این مسئله‌ایم که ویژگی‌های مفاهیم یا واژگان نظری (تئوریک) و نیز مفاهیم مشاهدتی چیست؟ آیا اصولاً مفاهیم نظری مفاهیمی حقیقی‌اند یا ـ مانند مفاهیم ساختگی همچون غول و پری دریایی و مفاهیم قراردادی و اعتباری ـ‌ غیرحقیقی؟ به بیان دیگر در ساحت مفاهیم نظری، واقع‌گرایی را باید برگزید یا ناواقع‌گرایی را؟ در گستره مفاهیم مشاهدتی چطور؟ سرانجام اینکه جایگاه این دسته مفاهیم در نظام طبقه‌بندی مفاهیم یا تصورات کجاست؟ بی‌تردید این مبحث از مهم‌ترین و بنیادی‌ترین مباحث معرفت‌شناسی در ساحت مفاهیم یا تصورات است؛ مفاهیمی که گزاره‌ها، قوانین و نظریه‌های علمی از آنها سامان می‌یابد. در این پژوهش درباره چنین مشکلی کاوش می‌کنیم و راه‌حل آن را پی می‌گیریم.
کلیدواژه‌ها:  مفاهیم نظری، ابزارگروی، مفاهیم مشاهدتی، مفاهیم ساختگی، واقع‌گروی، تعریف اسمی و معقول اول.