صفحه‌ها:
59-68
تاریخ دریافت: 1395/11/16
تاریخ پذیرش: 1396/06/01
چکیده:
در حکمت متعالیه، ثبوت صفات الهی برای باری تعالی به مثابه ثبوت وجود برای ماهیت انگاشته می شود. این ثبوت، گاه متصف به «ثبوت بالعرض» و گاه نیز متصف به «ثبوت بالتبع» می گردد. «ثبوت بالعرض» در نگاه منطقدانان و به اذعان صدرالمتألهین، ثبوتی غیرحقیقی و مجازی است؛ درحالیکه در «ثبوت بالتبع»، محمول برای موضوع به نحو اجمالی ثابت می گردد. اعتقاد به این دو نوعِ متفاوت از ثبوت برای صفات الهی و ماهیات، در بدو امر ناممکن و متناقضنماست. مسئله پژوهش جاری، تحلیل معناشناختی «ثبوت بالتبع» و «ثبوت بالعرض» از منظر صدرالمتألهین و مقایسه آن دو با یکدیگر برای اثبات یا رفع متناقضنمای مذکور است. رهیافت به دست آمده که با روش تحلیلی ـ منطقی عبارات صدرالمتألهین حاصل گشته است، بیان دو احتمال در معنای «ثبوت بالتبع»، با لحاظِ دو نگاه متفاوت نسبت به ماهیات و صفات الهی است که هیچیک با «ثبوت بالعرض» ناسازگار نخواهند بود.
Article data in English (انگلیسی)
Title:
A Semantic Analysis of "By-accident Subsistence" and "By-consequence Subsistence" in the Domain of Divine Attributes from Sadr-al-mut'allihin's Viewpoint
Abstract:
The establishment of the Divine attributes of Almighty Lord is considered as the subsistence of being for quiddity. This affirmation is sometimes considered as a "by-accident subsistence" and sometimes as a "by-consequence subsistence". "By-accident subsistence" is a non-factual and metaphorical subsistence from the viewpoint of the logicians and Mulla Sadra, while "by-consequence subsistence" schematically proves a predicate for a subject. A belief in these two types of affirmation for the Divine attributes and quiddity initially seems impossible and paradoxical. This paper is a semantic analysis of "by-accident subsistence" and "by-consequence subsistence" from the viewpoint of Mulla Sadra and comparing the two to inquire about the aforementioned paradox. Using a logical-analytical method and concentrating on Sadra's works, this paper explains two possibilities in the meaning of "by-consequence subsistence" considering two different perspectives in terms of the quiddities and Divine attributes, none of which is incompatible with "by-accident subsistence".
متن کامل مقاله:
سال پانزدهم، شماره سوم، پیاپی 59، بهار 1397
محمدحسین وفائیان / دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران Mh_vafaiyan@ut.ac.ir
قاسمعلی کوچنانی / دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران kochnani@ut.ac.ir
دریافت: 16/11/95 پذیرش: 01/06/96
چکیده
در حکمت متعالیه، ثبوت صفات الهی برای باری تعالی به مثابه ثبوت وجود برای ماهیت انگاشته می شود. این ثبوت، گاه متصف به «ثبوت بالعرض» و گاه نیز متصف به «ثبوت بالتبع» می گردد. «ثبوت بالعرض» در نگاه منطقدانان و به اذعان صدرالمتألهین، ثبوتی غیرحقیقی و مجازی است؛ درحالیکه در «ثبوت بالتبع»، محمول برای موضوع به نحو اجمالی ثابت می گردد. اعتقاد به این دو نوعِ متفاوت از ثبوت برای صفات الهی و ماهیات، در بدو امر ناممکن و متناقضنماست. مسئله پژوهش جاری، تحلیل معناشناختی «ثبوت بالتبع» و «ثبوت بالعرض» از منظر صدرالمتألهین و مقایسه آن دو با یکدیگر برای اثبات یا رفع متناقضنمای مذکور است. رهیافت به دست آمده که با روش تحلیلی ـ منطقی عبارات صدرالمتألهین حاصل گشته است، بیان دو احتمال در معنای «ثبوت بالتبع»، با لحاظِ دو نگاه متفاوت نسبت به ماهیات و صفات الهی است که هیچیک با «ثبوت بالعرض» ناسازگار نخواهند بود.
کلیدواژه ها: ثبوت ماهیت برای وجود، صفات الهی، وجود بالتبع، وجود بالعرض، صدرالمتألهین.
شیوه ارجاع به این مقاله:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
وفائیان، محمدحسین، کوچنانی، قاسمعلی.(1397) تحلیل مفهومی «ثبوت بالعرض» و «ثبوت بالتبع» در حیطۀ صفات الهی، از منظر صدرالمتألهین. فصلنامه معرفت فلسفی، 15(3)، 59-68
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
محمدحسین وفائیان؛ قاسمعلی کوچنانی."تحلیل مفهومی «ثبوت بالعرض» و «ثبوت بالتبع» در حیطۀ صفات الهی، از منظر صدرالمتألهین". فصلنامه معرفت فلسفی، 15، 3، 1397، 59-68
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
وفائیان، محمدحسین، کوچنانی، قاسمعلی.(1397) 'تحلیل مفهومی «ثبوت بالعرض» و «ثبوت بالتبع» در حیطۀ صفات الهی، از منظر صدرالمتألهین'، فصلنامه معرفت فلسفی، 15(3), pp. 59-68
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
وفائیان، محمدحسین، کوچنانی، قاسمعلی. تحلیل مفهومی «ثبوت بالعرض» و «ثبوت بالتبع» در حیطۀ صفات الهی، از منظر صدرالمتألهین. معرفت فلسفی، 15, 1397؛ 15(3): 59-68
