تأملي در قاعدة «كل حادث تسبقه قوة الوجود و مادة تحملها»

سال پانزدهم، شماره اول، پياپي 57، پاييز 1396

احمد حيدرپور / استاديار گروه فلسفه مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره                aheydar6013@gmail.com

غلامرضا فياضي / استاد گروه فلسفه مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره                                                                

دريافت: 25/9/95 ـ پذيرش: 6/2/96

چکیده

التزام به قاعدة فلسفی «کل حادث تسبقه قوة الوجود و مادة تحملها» که مستلزم استحالة خلق موجود حادث از عدم است، از سويي با ظاهر متون دینی ناسازگار می‌نماید و از سوی دیگر موجب ارائة تفسیر بسیار غریبی از برخی معجزات منقول در قرآن کریم شده است. ازآنجاکه حمل متون دینی برخلاف ظاهر بدون دلیل قطعی، در شرع مقدس اسلام جایز نیست، این احتمال در ذهن شکل می‌گیرد که شاید قاعدة مذکور مبتنی بر عقل صریح و نتیجة برهان عقلی تام نباشد. اهتمام به این مطلب مهم، نویسنده را به این نتیجه رهنمون ساخته که نه‌تنها ادلة این قاعده تام نیستند، بلکه بر فرض تمامیت، بر نظریة کون و فساد مبتني‌‌اند؛ ولي نظرية حرکت جوهری که نزد محققان مقبول و مشهور است، نه‌تنها مصداقی برای موضوع این قاعده باقی نمی‌گذارد، بلکه مستلزم استحالة مسبوقیت حادث زمانی به ماده است! در نتیجه نیازی به حمل ظواهر متون دینی بر خلاف ظاهر و پذیرش تفسیرهای غریب از معجزات نیست.

کلیدواژه‌ها: حادث زمانی، ماده، قوه، امکان ذاتی، امکان استعدادی، استعداد، ترجیح بلامرجح.