معرفت فلسفی، سال پانزدهم، شماره اول، پیاپی 57، پاییز 1396، صفحات 7-22

    موجود بالذات و موجود بالعرض از نگاه صدرالمتألهین و حکیم اشراقی

    نوع مقاله: 
    پژوهشی
    نویسندگان:
    ✍️ علی افضلی / استادیار گروه عرفان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی / fazliamoli92@yahoo.com
    رضا اکبریان / استاد گروه فلسفه دانشگاه تربیت مدرس / Dr.r.akbarian@gmail.com
    چکیده: 
    دو اصطلاح فلسفی موجود بالذات و موجود بالعرض، در حکمت متعالیه کلید فهم برخی از مهم ترین مبانی هستند. این مقاله درصدد پاسخ به چیستی این دو اصطلاح در فرهنگ صدرا و توضیح تمایز آن با معنای مقصود در فرهنگ اشراقی است؛ چراکه در نظام حکمت اشراق، ماهیت موجود بالذات و موجود بالعرض عقلی صرف و ذهنی محض است که هیچ نحو تقرر عینی، چه استقلالی و چه انتزاعی ندارد؛ لیکن در نظام حکمت متعالیه، وجود به عنوان موجود بالذات است و همه‌ی احکام آن در خارج موجود بالعرض هستند؛ موجودیت بالعرضی که برای تحقق در خارج به واسطه در عروض نیاز دارد. این واسطه که موجب اتصاف مجازی آن احکام به وصف موجودیت می گردد و آن را به نحو انتزاعی در خارج محقق می سازد، ریشه در ارتباط وجودی اتحادی آن احکام با متن وجود دارد. در فرهنگ صدرا این موجودات بالعرض به لحاظ اقسام ارتباط وجودی دست کم دو نوع مصداق دارند: معقولات اولی و معقولات ثانیه فلسفی. این دو مصداق هریک به نحوی خاص به گونه‌ی مجازی در متن واقع هستند و البته به موجودیت مجازی معقولات اولی، حیثیت نفادی و به موجودیت مجازی معقولات ثانیه‌ی فلسفی، حیثیت اندماجی گویند.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    The Essential Being and the Accidental Being in the Viewpoints of Mulla Sadra the Ishraqi Philosopher
    Abstract: 
    The two philosophical terms ‘essential being’ and ‘accidental being’ are keys to the understanding of some of the most important foundations in transcendental theosophy. The present article is seeking to clarify the nature of these two terms in Mulla Sadra and its distinction from their meanings in the Isharqi (illuminative philosophy) viewpoint. This is because in the system of Ishraq’s theosophy, the nature of essential and accidental beings is merely rational and subjective, with no objective determination, whether independent or abstract. In the system of transcendental theosophy, however, the existence is the essential being, and all its external attributions are accidental beings, requiring a mediator of attribution. This medium which makes those attributes to be metaphorically described as existent, and only abstractly actualizing them in the outside world, has its roots in the existential unitary relationship of those attributes with the core of existence. In Mulla Sadra’s view, these accidental beings have at least two instances as far as the various types of existential relationship are concerned: the primary intelligibles, and secondary philosophical intelligibles. Each of these two instances is metaphorically present in the real world in its unique way. The metaphorical existence of primary intelligibles is called nafaadi mode, and the metaphorical existence of secondary philosophical intelligibles is called indemaji mode.
    متن کامل مقاله: 

    سال پانزدهم، شماره اول، پیاپی 57، پاییز 1396

    علی فضلی / استادیار گروه عرفان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی                          fazliamoli92@yahoo.com

    رضا اکبریان / استاد گروه فلسفه دانشگاه تربیت مدرس                                             dr.r.akbarian@gmail.com

    دریافت: 24/7/95 ـ پذیرش: 19/3/96

    چکیده

    دو اصطلاح فلسفی موجود بالذات و موجود بالعرض، در حکمت متعالیه کلید فهم برخی از مهم ترین مبانی هستند. این مقاله درصدد پاسخ به چیستی این دو اصطلاح در فرهنگ صدرا و توضیح تمایز آن با معنای مقصود در فرهنگ اشراقی است؛ چراکه در نظام حکمت اشراق، ماهیت موجود بالذات و موجود بالعرض عقلی صرف و ذهنی محض است که هیچ نحو تقرر عینی، چه استقلالی و چه انتزاعی ندارد؛ لیکن در نظام حکمت متعالیه، وجود به عنوان موجود بالذات است و همة احکام آن در خارج موجود بالعرض هستند؛ موجودیت بالعرضی که برای تحقق در خارج به واسطه در عروض نیاز دارد. این واسطه که موجب اتصاف مجازی آن احکام به وصف موجودیت می گردد و آن را به نحو انتزاعی در خارج محقق می سازد، ریشه در ارتباط وجودی اتحادی آن احکام با متن وجود دارد. در فرهنگ صدرا این موجودات بالعرض به لحاظ اقسام ارتباط وجودی دست کم دو نوع مصداق دارند: معقولات اولی و معقولات ثانیه فلسفی. این دو مصداق هریک به نحوی خاص به گونة مجازی در متن واقع هستند و البته به موجودیت مجازی معقولات اولی، حیثیت نفادی و به موجودیت مجازی معقولات ثانیة فلسفی، حیثیت اندماجی گویند.

    کلیدواژه ها: موجود بالذات، موجود بالعرض، حیثیت اندماجی، حیثیت نفادی، ارتباط وجودی اتحادی.

     

    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    افضلی، علی، اکبریان، رضا.(1396) موجود بالذات و موجود بالعرض از نگاه صدرالمتألهین و حکیم اشراقی. فصلنامه معرفت فلسفی، 15(1)، 7-22

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    علی افضلی؛ رضا اکبریان."موجود بالذات و موجود بالعرض از نگاه صدرالمتألهین و حکیم اشراقی". فصلنامه معرفت فلسفی، 15، 1، 1396، 7-22

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    افضلی، علی، اکبریان، رضا.(1396) 'موجود بالذات و موجود بالعرض از نگاه صدرالمتألهین و حکیم اشراقی'، فصلنامه معرفت فلسفی، 15(1), pp. 7-22

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    افضلی، علی، اکبریان، رضا. موجود بالذات و موجود بالعرض از نگاه صدرالمتألهین و حکیم اشراقی. معرفت فلسفی، 15, 1396؛ 15(1): 7-22