معرفت فلسفی، سال چهاردهم، شماره چهارم، پیاپی 56، تابستان 1396، صفحات 49-64

    بررسى تبیین سریان ادراک در هستى با توجه به حیثیت تجردى مادیات در حکمت متعالیه

    نوع مقاله: 
    پژوهشی
    نویسندگان:
    محمدعلی محیطی اردکان / استادیار گروه فلسفه مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى (ره) / mohiti@iki.ac.ir
    چکیده: 
    بیشتر فیلسوفان در طول تاریخ نه تنها نتوانسته اند شعور همگانى موجودات را به لحاظ فلسفى به اثبات برسانند، بلکه بر اساس برخى ادله، شعور مادیات را انکار کرده اند. حکمت متعالیه در مقام ارائه تبیینى فلسفى از این آموزه دینى گام هایى ارزنده برداشته و صدرالمتألهین و تابعان حکمت متعالیه در مقام تبیین عقلى و استدلال بر آن برآمده اند. در این مقاله با به کارگیرى روش توصیفى ـ تحلیلى و با رویکردى تطبیقى و انتقادى، تبیین سریان ادراک در مادیات با توجه به حیثیت تجردى آنها بررسى شده است. یافته هاى پژوهش حاضر حاکى از آن است که هرچند صدرالمتألهین و بسیارى از اندیشمندان، تبیین یادشده را پذیرفته و آن را به عنوان یکى از راه هاى جمع بین اعتقاد به شعور همگانى موجودات بر اساس دلیل مساوقت از یک سو و پذیرش ادله تجرد علم از سوى دیگر مطرح کرده اند، درستى آن کانون تردید است. البته به اعتقاد نویسنده، هرچند نمى توان با این دلیل به اثبات شعور همگانى موجودات پرداخت، با استناد به آیات و روایاتى که به دلالت مطابقى و یا التزامى بر سریان ادراک در موجودات دلالت دارند مى توان به این نتیجه دست یافت که هر موجودى ـ از جمله مادیات از آن جهت که مادى هستند ـ بهره اى از علم دارد.  
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    A Critique of the Generalization of Understanding to the Whole World and its Explanation in Transcendental Philosophy by Considering the Non-physical Facet of Physical Entities
    Abstract: 
    Throughout history, most philosophers have been incapable of proving the universal conscience of all creatures in a philosophical term; rather, they have denied any conscience in physical entitites, based on some evidences. Transcendental philosophy has made valuable efforts to present a philosophical explanation for this religious teaching, and Mulla Sadra and the followers of transcendental philosophy have attempted to explain it intellectually and rationally. In the present article, through a descriptive-analytical method and using a comparative-critical approach, an explanation of the generalization of understanding to physical entities by considering their non-physical facet has been investigated. The findings of the present research suggest that although Mulla Sadra and many other thinkers have accepted the abovementioned explanation, putting it forward as one of the ways to reconcile the belief in universal conscience of all beings based on the concomitance on the one hand and the acceptance of the reasons for abstractness of knowledge on the other hand, its verity is doubted. However, the writer believes that although one cannot prove the universal conscience of all beings using this reason, we may adduce those Quranic verses and traditions that denote comparatively or essentially the influence of perception in beings to conclude that any being – including material ones – somewhat enjoy knowledge.
    متن کامل مقاله: 

    فصل‏نامه‏اى علمى ـ پژوهشى در زمینه علوم فلسفى تابستان 1396

    محمدعلى محیطى اردکان / استادیار گروه فلسفه مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى قدس سره      mohiti@qabas.net

    دریافت: 25/5/95               پذیرش: 19/2/96

    چکیده

    بیشتر فیلسوفان در طول تاریخ نه تنها نتوانسته اند شعور همگانى موجودات را به لحاظ فلسفى به اثبات برسانند، بلکه بر اساس برخى ادله، شعور مادیات را انکار کرده اند. حکمت متعالیه در مقام ارائه تبیینى فلسفى از این آموزه دینى گام هایى ارزنده برداشته و صدرالمتألهین و تابعان حکمت متعالیه در مقام تبیین عقلى و استدلال بر آن برآمده اند. در این مقاله با به کارگیرى روش توصیفى ـ تحلیلى و با رویکردى تطبیقى و انتقادى، تبیین سریان ادراک در مادیات با توجه به حیثیت تجردى آنها بررسى شده است. یافته هاى پژوهش حاضر حاکى از آن است که هرچند صدرالمتألهین و بسیارى از اندیشمندان، تبیین یادشده را پذیرفته و آن را به عنوان یکى از راه هاى جمع بین اعتقاد به شعور همگانى موجودات بر اساس دلیل مساوقت از یک سو و پذیرش ادله تجرد علم از سوى دیگر مطرح کرده اند، درستى آن کانون تردید است. البته به اعتقاد نویسنده، هرچند نمى توان با این دلیل به اثبات شعور همگانى موجودات پرداخت، با استناد به آیات و روایاتى که به دلالت مطابقى و یا التزامى بر سریان ادراک در موجودات دلالت دارند مى توان به این نتیجه دست یافت که هر موجودى ـ از جمله مادیات از آن جهت که مادى هستند ـ بهره اى از علم دارد.

     

    کلیدواژه ها: ادراک، تجرد، رب النوع، ملکوت، حکمت متعالیه، مادیات.

     

    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    محیطی اردکان، محمدعلی.(1396) بررسى تبیین سریان ادراک در هستى با توجه به حیثیت تجردى مادیات در حکمت متعالیه. فصلنامه معرفت فلسفی، 14(4)، 49-64

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    محمدعلی محیطی اردکان."بررسى تبیین سریان ادراک در هستى با توجه به حیثیت تجردى مادیات در حکمت متعالیه". فصلنامه معرفت فلسفی، 14، 4، 1396، 49-64

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    محیطی اردکان، محمدعلی.(1396) 'بررسى تبیین سریان ادراک در هستى با توجه به حیثیت تجردى مادیات در حکمت متعالیه'، فصلنامه معرفت فلسفی، 14(4), pp. 49-64

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    محیطی اردکان، محمدعلی. بررسى تبیین سریان ادراک در هستى با توجه به حیثیت تجردى مادیات در حکمت متعالیه. معرفت فلسفی، 14, 1396؛ 14(4): 49-64