معرفت فلسفی، سال چهاردهم، شماره چهارم، پیاپی 56، تابستان 1396، صفحات 7-27

    ادله اثبات علیت تحلیلى

    نوع مقاله: 
    پژوهشی
    نویسندگان:
    ✍️ زهیر بلندقامت‌پور / دانشجوى دکترى فلسفه تطبیقى مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى (ره) / zbolandghamat@yahoo.com
    غلامرضا فیاضی / استاد فلسفه مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى (ره) / g.faiyazi@gmail.com
    صفحه‌ها: 7-27 تاریخ دریافت: 1395/06/18 تاریخ پذیرش: 1396/01/28
    چکیده: 
    علیت را مى توان به علیت خارجى و تحلیلى تقسیم کرد. در علیت خارجى، علت و معلول وجود منحاز و جداگانه اى از یکدیگر دارند؛ اما در علیت تحلیلى علت و معلول وجود جداگانه اى از یکدیگر ندارند؛ اعم از اینکه هر دو به وجود واحد بسیط موجود باشند و یا اینکه از معانى عدمى باشند. در کلمات فلاسفه به تقسیم علیت به خارجى و تحلیلى تصریح نشده است؛ اما مسائلى در فلسفه ایشان وجود دارد که جز با قبول علیت تحلیلى توجیه پذیر نیست. این مسائل را مى توان دلیل بر قبول ارتکازى علیت تحلیلى توسط فلاسفه اسلامى دانست. شاید مهم ترین دلیل بر اثبات علیت تحلیلى، جریان برهان لم در قیاس اقترانى حملى است. در برهان لم، حد وسط علت ثبوت الأکبر للاصغر است؛ با اینکه در قیاس اقترانى حملى همه حدود برهان به وجود واحد موجود شده اند. این مقاله به بررسى این دلیل و دیگر ادله اثبات علیت تحلیلى مى پردازد.  
    کلمات کلیدی: 
    معنا
    علیت
    برهان لم
    علیت تحلیلى
    علیت خارجى
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    The Arguments for Analytical Causality
    Abstract: 
    Causality can be divided into external and analytical ones. In external causality, cause and effect have separate and independent existences. In analytical causality, however, they do not have separate existences, whether both of them exist as a unique simple being or are of non-existent meanings. Philosophers have not explicitly referred to this division; however, there are issues in their texts that cannot be justified except by accepting analytical causality. These issues can be considered as the implicit acceptance of analytical causality by Islamic philosophers. Maybe the most important evidence proving analytical causality is the a priori demonstration in categorical syllogism. In a priori demonstration, the middle term causes the major proposition for the minor one, while in categorical syllogism, all terms of the demonstration have come to existence by the same existence. The present article investigates this reason and other reasons for analytical causality.
    Keywords: 
    causality
    external causality
    analytical causality
    meaning
    a priori demonstration.
    متن کامل مقاله: 

    فصل‏نامه‏اى علمى ـ پژوهشى در زمینه علوم فلسفى تابستان 1396

    زهیر بلندقامت پور/ دانشجوى دکترى فلسفه تطبیقى مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى قدس سره                              zbolandghamat@yahoo.com

    غلامرضا فیاضى / استاد فلسفه مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى قدس سره                                            marifat@qabas.net

    دریافت: 18/6/95               پذیرش: 28/1/96

     

    چکیده

    علیت را مى توان به علیت خارجى و تحلیلى تقسیم کرد. در علیت خارجى، علت و معلول وجود منحاز و جداگانه اى از یکدیگر دارند؛ اما در علیت تحلیلى علت و معلول وجود جداگانه اى از یکدیگر ندارند؛ اعم از اینکه هر دو به وجود واحد بسیط موجود باشند و یا اینکه از معانى عدمى باشند. در کلمات فلاسفه به تقسیم علیت به خارجى و تحلیلى تصریح نشده است؛ اما مسائلى در فلسفه ایشان وجود دارد که جز با قبول علیت تحلیلى توجیه پذیر نیست. این مسائل را مى توان دلیل بر قبول ارتکازى علیت تحلیلى توسط فلاسفه اسلامى دانست. شاید مهم ترین دلیل بر اثبات علیت تحلیلى، جریان برهان لم در قیاس اقترانى حملى است. در برهان لم، حد وسط علت ثبوت الأکبر للاصغر است؛ با اینکه در قیاس اقترانى حملى همه حدود برهان به وجود واحد موجود شده اند. این مقاله به بررسى این دلیل و دیگر ادله اثبات علیت تحلیلى مى پردازد.

     

    کلیدواژه ها: علیت، علیت خارجى، علیت تحلیلى، معنا، برهان لم.

     

    • بازدید: 47
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    بلندقامت‌پور، زهیر، فیاضی، غلامرضا.(1396) ادله اثبات علیت تحلیلى. فصلنامه معرفت فلسفی، 14(4)، 7-27

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    زهیر بلندقامت‌پور؛ غلامرضا فیاضی."ادله اثبات علیت تحلیلى". فصلنامه معرفت فلسفی، 14، 4، 1396، 7-27

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    بلندقامت‌پور، زهیر، فیاضی، غلامرضا.(1396) 'ادله اثبات علیت تحلیلى'، فصلنامه معرفت فلسفی، 14(4), pp. 7-27

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    بلندقامت‌پور، زهیر، فیاضی، غلامرضا. ادله اثبات علیت تحلیلى. معرفت فلسفی، 14, 1396؛ 14(4): 7-27