معرفت فلسفی، سال چهاردهم، شماره سوم، پیاپی 55، بهار 1396، صفحات 75-99

    بررسى رویکرد عقلانى به چگونگى ارتباط خداوند با عالم

    نوع مقاله: 
    پژوهشی
    نویسندگان:
    هادی فنایی نعمت سرا / عضو هیئت علمى دانشگاه بین المللى امام خمینى (ره) قزوین / fanaei@isr.ikiu.ac.ir
    چکیده: 
    جستار حاضر به بررسى رویکردهاى عقلانى به ارتباط خداوند با عالم مى پردازد. ارتباط فاعلى ـ علّى، از شایع ترین و متداول ترین ارتباط هاى تصویرشده از سوى فیلسوفان است. همچنین رویکردهاى حداکثرى و حداقلى ارتباط خداوند با عالم نیز قابل سنجش است. در این مقاله با بررسى واکاوانه برخى دیدگاه هاى دانشمندان عقل گراى یونان باستان و قرون وسطا، اندیشه ماشین انگارى جهان و نیز دیدگاه فلاسفه اسلامى، این تأکید حداکثرى بر ارتباط فاعلى ـ علّى خداوند ترسیم شده است؛ سپس در گامى دیگر به سنجش و بررسى توانمندى و موفقیت تبیین هاى ارائه شده پرداخته، و در گام نهایى با گذر کردن از انحصارگرایى درباره ارتباط خداوند با عالم و نقادى آن، به تحلیلى جامع و فراگیر از ارتباط که داراى مؤلفه هایى نظیر کارآمدى است، دست یافته ایم. در این الگو و تصویر، ارتباط صرفا فاعلى ـ علّى نیست؛ بلکه علاوه بر آن شامل ارتباط هاى دیگر نظیر ارتباط تدبیرى، قیومى، رازقى، شاهدى و علمى نیز مى شود.  
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    An Inquiry about the Rational Approach to God’s Relationship with the Universe
    Abstract: 
    The present article investigates about different rational approaches to God’s relationship with the universe. The agentive-causal relationship is among the most common relations delineated by philosophers. Besides, maximal and minimal approaches to God’s relationship with the universe are also assessable. In the present article, through scrutinizing some of the rationalist scholars of the ancient Greece and the Middle Ages, as well as the mechanical view of the universe and the views of Muslim philosophers, the maximal emphasis on God’s agentive-causal relationship with the universe has been delineated. Then in a second step, we have assessed and investigated the capacity and success of the explanation presented; and finally, we have passed through exclusivism about God’s relationship with the universe, criticizing it to achieve a comprehensive and far-reaching analysis of relationship with elements such as efficiency. In this model, the relationship is not merely agentive-causal; rather, it includes other relations such as governing, subsisting, all-sustaining, witnessing, and knowing relationships.
    متن کامل مقاله: 

    فصل نامه اى علمى ـ پژوهشى در زمینه علوم فلسفى بهار 1396

    هادى فنائى نعمت سرا / عضو هیئت علمى دانشگاه بین المللى امام خمینى قدس سره قزوین  fanaei@isr.ikiu.ac.ir

    دریافت: 21/10/94               پذیرش: 19/6/95

     

    چکیده

    جستار حاضر به بررسى رویکردهاى عقلانى به ارتباط خداوند با عالم مى پردازد. ارتباط فاعلى ـ علّى، از شایع ترین و متداول ترین ارتباط هاى تصویرشده از سوى فیلسوفان است. همچنین رویکردهاى حداکثرى و حداقلى ارتباط خداوند با عالم نیز قابل سنجش است. در این مقاله با بررسى واکاوانه برخى دیدگاه هاى دانشمندان عقل گراى یونان باستان و قرون وسطا، اندیشه ماشین انگارى جهان و نیز دیدگاه فلاسفه اسلامى، این تأکید حداکثرى بر ارتباط فاعلى ـ علّى خداوند ترسیم شده است؛ سپس در گامى دیگر به سنجش و بررسى توانمندى و موفقیت تبیین هاى ارائه شده پرداخته، و در گام نهایى با گذر کردن از انحصارگرایى درباره ارتباط خداوند با عالم و نقادى آن، به تحلیلى جامع و فراگیر از ارتباط که داراى مؤلفه هایى نظیر کارآمدى است، دست یافته ایم. در این الگو و تصویر، ارتباط صرفا فاعلى ـ علّى نیست؛ بلکه علاوه بر آن شامل ارتباط هاى دیگر نظیر ارتباط تدبیرى، قیومى، رازقى، شاهدى و علمى نیز مى شود.

     

    کلیدواژه ها: خداوند، ارتباط، عالم، فاعلیت، علیت، حدوث، بقا.

     

     

    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    فنایی نعمت سرا، هادی.(1396) بررسى رویکرد عقلانى به چگونگى ارتباط خداوند با عالم. فصلنامه معرفت فلسفی، 14(3)، 75-99

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    هادی فنایی نعمت سرا."بررسى رویکرد عقلانى به چگونگى ارتباط خداوند با عالم". فصلنامه معرفت فلسفی، 14، 3، 1396، 75-99

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    فنایی نعمت سرا، هادی.(1396) 'بررسى رویکرد عقلانى به چگونگى ارتباط خداوند با عالم'، فصلنامه معرفت فلسفی، 14(3), pp. 75-99

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    فنایی نعمت سرا، هادی. بررسى رویکرد عقلانى به چگونگى ارتباط خداوند با عالم. معرفت فلسفی، 14, 1396؛ 14(3): 75-99