معرفت فلسفی

در نگاه فیلسوفان مسلمان، همواره مجردشناسى و فرشته‏شناسى دو موضوع متلازم بوده و مجردات بر فرشتگان تطبیق داده شده‏اند. حکما از سویى با توجه به شواهد متعدد نقلى مؤید تجرد فرشتگان، قائل به تجرد آنها شده‏اند و از سوى دیگر، با نگاه به الگوهاى مختلف هستى‏شناسانه خویش، ضمن تبیین جایگاه مجردات در این نظام‏ها، فرشتگان را با همین موجودات مجرد، مطابق دانسته‏اند. در این نوشتار نخست با تعریف موجود مجرد، بیان اقسام آنها و ویژگى‏هایشان، تصویرى اجمالى از مجردشناسى فلسفه اسلامى ارائه مى‏شود و سپس با بیان نصوص دال بر تطبیق فرشته بر مجرد توسط فلاسفه بزرگ مسلمان، اصل تحقق این تطبیق تأیید مى‏گردد. داورى نهایى، حاکى از آن است که روى‏هم‏رفته و با توجه به ویژگى‏هاى مشترک میان فرشته و مجرد، چنین تطبیقى تأییدپذیر است و دیگر بار، مطابقت عقل و شرع به اثبات مى‏رسد؛ اگرچه در تطبیق افراد جزئى فرشته بر مصادیق خاص مجردات، باید جانب احتیاط را رعایت کرد.