شهود عرفانى ملاک حقیقى بودن وجود در برهان صدیقین سینوى
Article data in English (انگلیسی)
سال نهم، شماره چهارم، تابستان 1391، 11ـ40
احمد بهشتى*
محمودرضا میرزاجانى**
چکیده
فلاسفه خداباور همواره کوشیدهاند استدلالى بر وجود خدا اقامه کنند که تا حد ممکن از مقدمات فلسفى برى باشد و بدون نیاز به مخلوقات، از خود «حقیقت وجود» بر وجود حق گواه گیرند. بنابراین نخستین بار ابنسینا خود را به منزله مُبدِع و پیشگام این مسئله معرفى کرد و با قیاسى «شبه برهانى»، از حال «وجود» که اقتضا دارد واجبى داشته باشد، بر «وجود خدا» استدلال کرد و آن را «برهان صدیقین» نامید؛ اما ملّاصدرا بر این برهان اشکال کرده که از راه «مفهوم وجود» بر وجود خدا اقامه دلیل شده است، و به همین دلیل آن را شبیه به صدیقین نامید.
ما ضمن اینکه از زبان برخى فلاسفه تبیین مى کنیم که این برهان صدیقین است، از طریق برهان شهودى و قرین به وجودى ابن سینا، روشن مى سازیم که ابنسینا با یک تیر دو نشان زده است؛ یعنى هم برهان عقلى اش را هدف رفته و هم به طریق شهودى، به حقیقت عینى وجود دست یافته است.
کلیدواژه ها: برهان صدیقین، ابن سینا، ملّاصدرا، مفهوم وجود، حقیقت وجود، برهان شهودى وجودى.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* استاد دانشگاه آزاد اسلامى واحد علوم و تحقیقات تهران.
** کارشناش ارشد فلسفه و کلام اسلامى دانشگاه آزاد اسلامى واحد فسا. hamedmirzajani@gmail.com
دریافت: 90/7/11 پذیرش: 91/4/19.
- ـ نهجالبلاغه، ترجمه سيدجعفر شهيدى، چ چهاردهم، تهران، علمى و فرهنگى، 1378.
- ـ ابنسينا، الاشارات و التنبيهات، ترجمه و شرح حسن ملكشاهى، تهران، سروش، 1385.
- ـ ـــــ ، التعليقات، مصحح عبدالرحمن بدوى، چ چهارم، قم، دفتر تبليغات اسلامى، 1379.
- ـ ـــــ ، النجاة منالغرق فى بحرالضّلالات، ديباجه محمدتقى دانشپژوه، چ دوم، تهران، دانشگاه تهران، 1379.
- ـ ـــــ ، الهيات من كتاب الشفاء، ترجمه ابراهيم دادجو، تهران، اميركبير، 1388.
- ـ ـــــ ، مبدأ و معاد، ترجمه محمود شهابى خراسانى، قم، اشراق، 1388.
- ـ بهشتى، احمد، هستى و علل آن، چ دوم، قم، بوستان كتاب، 1387.
- ـ پترسون، مايكل، عقل و اعتقادات دينى، ترجمه احمد نراقى و ابراهيم سلطانى، چ ششم، تهران، طرح نو، 1388.
- ـ پلنتينجا، آلوين، فلسفه دين (خدا، اختيار و شر)، ترجمه محمد سعيدىمهر، چ دوم، قم، مؤسسه فرهنگى طه، 1384.
- ـ جوادىآملى، عبداللّه، تبيين براهين اثبات خدا، چ چهارم، قم، اسرا، 1384.
- ـ حسنزاده آملى، حسن، دروس شرح إشارات و تنبيهات، به اهتمام سيدعلى حسينى، قم، آيت اشراق، 1389.
- ـ سبزوارى، ملّاهادى، اسرارالحكم، تصحيح و تحقيق كريم فيضى، قم، مطبوعات دينى، 1383.
- ـ طباطبائى، سيد محمدحسين، اصول فلسفه و روش رئاليسم، چ هفدهم، تهران، صدرا، 1388.
- ـ ـــــ ، نهايهالحكمة، ترجمه مهدى تدين، چ دوم، تهران، مركز نشر دانشگاهى، 1373.
- ـ فروغى، محمدعلى، سير حكمت در اروپا، تهران، هرمس، 1383.
- ـ فياضى، غلامرضا، تعليقه على نهايهالحكمة، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى، 1378.
- ـ قمى، شيخ عباس، مفاتيحالجنان، قم، فاطمهالزهرا عليهاالسلام، 1377.
- ـ مصباح، محمدتقى، آموزش فلسفه، چ نهم، تهران، سازمان تبليغات اسلامى، 1388.
- ـ ملّاصدرا، الحكمة المتعالية فى الاسفار العقلية الاربعة، ترجمه محمد خواجوى، چ سوم، تهران، مولى، 1384.
- ـ ـــــ ، شرح رساله مشاعر، تصحيح سيد جلالالدين آشتيانى، تهران، اميركبير، 1376.
