معرفت فلسفی، سال بیست و یکم، شماره سوم، پیاپی 83، بهار 1403، صفحات 115-132

    امکان سنجی نظریه «فاعل بالتجلی» در تبیین کنش انسانی

    نویسندگان:
    ✍️ محمد فارسیات / دانشجوی دکتری فلسفه مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی / m.farsiat1366@gmail.com
    عبدالرسول عبودیت / استاد گروه فلسفه مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی / marifat@qabas.net
    doi 10.22034/marefatfalsafi.2024.2021602
    چکیده: 

    «کنش انسانی» از جمله مسائلی است که همواره مد نظر اندیشمندان بوده است. در این بین فیلسوفان مسلمان تلاش‌های فراوانی در تبیین مسئله کنش انسانی مبذول داشته‌اند. ایشان کنش‌ انسانی را به دو دسته «جوانحی» و «جوارحی» تقسیم می‌کنند و هرچند در تبیین کنش جوانحی با یکدیگر اختلاف نظر دارند، اما در تحلیل کنش جوارحی بالاتفاق کنشگری انسان را از سنخ «فاعل بالقصد» می‌دانند. این تحلیل از کنش جوارحی فیلسوفان را با برخی چالش‌ها مواجه ساخته که یکی از مهم‌ترین آنها این است که نتوانسته‌اند تفسیری سازگار میان مختار بودن انسان و ضرورت علّی‌ـ معلولی ارائه کنند. این نوشتار با ارائه تحلیلی نو از کیفیت شکل‌گیری کنش انسانی، درصدد اثبات این دیدگاه است که کنش انسانی، اعم از جوارحی و جوانحی، از سنخ «فاعل بالتجلی» است. بر این‌ اساس مختار بودن انسان منافاتی با ضرورت علّی‌ـ معلولی ندارد؛ چه آنکه «فاعل بالتجلی» تفسیری سازگار از فاعل مختار و ضرورت علّی‌ـ معلولی است.

    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    The Assessment Feasibility of Agent by Self-manifestation in the Course of Human Action
    Abstract: 
    "Human action" is one of the issues that have always been considered by thinkers. In this regard, Muslim philosophers have made lots of efforts to explain the problem of human action. They divide human actions into two categories, "Javareh" (those of bodily organs) and "Javaneh" (those of the mind); although they disagree over the explanation of the latter, in the analysis of the former, they agree that human action is of the type of "agent by intention". Their analysis of Javarehi actions faces some challenges one of the important of which is that they failed to reconcile between human free will and causal relation. Having offered a novel interpretation about how human action takes place, the authors go to demonstrate that human actions including both Javarehi and Javanehi are of the type of "agent by manifestation". Accordingly, human free will does not contradict causal necessity. This is because "agent by manifestation" theory gives an interpretation consistent with both human free will and causal necessity.
    • قرآن کریم.
    • ابن سینا، حسین‌بن‌عبدالله، 1375، نفس شفا، تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، قم، نشر.
    • بهمنیار، بن مرزبان، 1375، التحصیل، تحقیق مرتضی مطهری، تهران، دانشگاه تهران.
    • صدرالمتألهین، 1368، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، قم، مصطفوی.
    • صدرالمتألهین، 1375، مجموعه رسائل فلسفی، تصحیح احمد ناجی اصفهانی، تهران، حکمت.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین، 1416ق،‌ نهایة الحکمة، قم، جامعة مدرسین.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین، 1428ق، مجموعه رسائل علامه، قم، بوستان کتاب.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین، بی‌تا، اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران، صدرا.
    • موسوی خمینی، سیدروح‌الله، 1362، طلب و اراده امام، تهران، علمی و فرهنگی.
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    فارسیات، محمد، عبودیت، عبدالرسول.(1403) امکان سنجی نظریه «فاعل بالتجلی» در تبیین کنش انسانی. فصلنامه معرفت فلسفی، 21(3)، 115-132 https://doi.org/10.22034/marefatfalsafi.2024.2021602

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    محمد فارسیات؛ عبدالرسول عبودیت."امکان سنجی نظریه «فاعل بالتجلی» در تبیین کنش انسانی". فصلنامه معرفت فلسفی، 21، 3، 1403، 115-132

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    فارسیات، محمد، عبودیت، عبدالرسول.(1403) 'امکان سنجی نظریه «فاعل بالتجلی» در تبیین کنش انسانی'، فصلنامه معرفت فلسفی، 21(3), pp. 115-132

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    فارسیات، محمد، عبودیت، عبدالرسول. امکان سنجی نظریه «فاعل بالتجلی» در تبیین کنش انسانی. معرفت فلسفی، 21, 1403؛ 21(3): 115-132