ادراک بیواسطه در فلسفه سهروردی و هایدگر
شهابالدین سهروردی و مارتین هایدگر، در بحث از معرفت (علم) و در نقد سنتهای فلسفی پیش از خود، هر دو بر این باورند که ادراک اصیل، قسمی علم حضوری و بیواسطه به حقیقت و ذات امور است، نه حصول صورت یا مفهوم شیء در ذهن. سهروردی با تکیه بر هویت نوری نفس و معرفت، جمله مراتب و اقسام ادراک را از سنخ علم بیواسطه حضوری و شهودی میداند. هایدگر نیز با طرح انسان (دازاین) همچون «هستندة در ـ جهان»، ضمن تأکید بر گشودگی ذاتی انسان، بر آن است که او در راستای ارتباطی عملی، از خود، هستندگان و جهان رفع حجاب میکند و لذا فهم اصیل از سنخ حضوری و وجودی است. اگرچه هر دو متفکر بر خصوصیت پیشامفهومی ادراکِ اصیل تأکید دارند، لیکن در مرحلة پس از آن، ادراک مفهومی (حصولی) را نیز میپذیرند. با این حال، با نظرداشت تفاوت در فرهنگ و سنت فکری این دو متفکر، طبعاً اختلافنظرهایی نیز میان آن دو وجود دارد. نوشتار حاضر، با روش تحلیلی ـ مقایسهای، مشابهتها و اختلافنظرهای این دو فیلسوف را در بحث از ادراک بیواسطه مشخص کرده است.
Article data in English (انگلیسی)
- ابراهیمی دینانی، غلامحسین، 1379، شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی، تهران، حکمت.
- ابراهیمی دینانی، غلامحسین، 1393، قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، چ ششم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- ابنالهروی، محمدشریف نظامالدین احمد، 1358، انواریه؛ ترجمه و شرح حکمة الإشراق، مقدمة حسین ضیائی، تهران، امیرکبیر.
- ابنسینا، حسینبن عبدالله، 1404ق، التعلیقات، تحقیق عبدالرحمان بدوی، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
- احمدی، بابک، 1397، هایدگر و پرسش بنیادین، چ نهم، تهران، نشر مرکز.
- احمدی، بابک، 1389، هایدگر و تاریخ هستی، چ پنجم، تهران، نشر مرکز.
- بیمل، والتر، 1393، بررسی روشنگرانة اندیشههای مارتین هایدگر، ترجمة بیژن عبدالکریمی، چ سوم، تهران، سروش.
- جمادی، سیاوش، 1389، زمینه و زمانة پدیدارشناسی، تهران، ققنوس.
- سهروردی، شهابالدین، 1375، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح و مقدمه هانری کربن و سیدحسین نصر، چ دوم، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- ضیائی، حسین، 1368، «مشاهده روش اشراق و زبان شعر (بحثی پیرامون نظام فلسفه اشراق شهابالدین سهروردی)»، ایراننامه، ش 29، ص 81ـ94.
- عباسزاده، مهدی، 1395، نظام معرفتشناسی اشراقی سهروردی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- قوامصفری، مهدی، 1393، «اشراق از نگاه افلاطون و سهروردی»، در: مجموعه مقالات علم حضوری و شهود، به کوشش ابراهیم دادجو، تهران، پژوهشگاه اندیشه و فرهنگ اسلامی.
- مککواری، جان، 1376، مارتین هایدگر، ترجمة محمدسعید حنایی کاشانی، تهران، گروس.
- نصر، سیدحسین، 1386، سه حکیم مسلمان، ترجمة احمد آرام، چ چهارم، تهران، امیرکبیر.
- هایدگر، مارتین، 1398، متافیزیک چیست؟، ترجمة سیاوش جمادی، چ دهم، تهران، ققنوس.
- یزدانپناه، سیدیدالله، 1391، حکمت اشراق؛ گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفی شیخ شهابالدین سهروردی، تحقیق و نگارش مهدی علیپور، چ دوم، تهران، سمت.
- Amin Razavi, Mahdi, 1997, Suhrawardi and The School of Illumination, First published, Curzon Press.
- Hairi yazdi, Mahdi, 1992, The Principles of Epistemology in Islamic Philosophy: Knowledge By Presence, forword By Seyyed Hossein Nasr, State University Of New York Press.
- Heidegger, Martin, 1962, Being and Time, Translated by John Macquarie & Edvard Robinson, First Edition, Basil Blackwell.
- Heidegger, Martin, 1988, The Basic Problems of Phenomenology, Translated by Albert Hoftsadter, Indiana University Press.
- Heidegger, Martin, 2005, On the Essence of Truth, in Truth (ed J. Medina and D. Wood), https://doi.org/10.1002/9780470776407.ch16.