Pages:
65-75
Receive Date: 2025/10/18
Accept Date: 2025/10/18
Abstract:
The division of intelligibles (ma‘qūlāt) into primary and secondary is one of the innovations of Islamic philosophers. Unlike some Islamic philosophers in this tradition who have taken either 'concept' (mafhūm) or 'accident' (‘āriḍ) as the basis of this classification, professor Fayazi considers 'meaning' (ma‘nā) to be the genus of intelligibles. From his perspective, a primary intelligible is a meaning that has the potential to correspond to an external reality. In contrast to the view that equates primary intelligibles with essential (quiddative) concepts, professor Fayazi holds that primary intelligibles embrace not only quiddative meanings but also philosophical ones. One of the hallmarks of the robustness of professor Fayazi’s philosophical school is the coherence between his philosophical doctrines -including the classification of intelligibles- and his ontological foundations. Employing a descriptive-analytical method, this paper seeks to address the question: "How do ontological principles influence whether philosophical meanings are regarded as primary or secondary intelligibles?" Although this topic has been implicitly addressed in the writings of various philosophers, it has not been examined independently. Professor Fayazi, however, has explicitly referred ,on multiple occasions, to the role and impact of ontological foundations, such as the primacy of existence, the reality of non-being, and the mental existence of non-quiddative concepts.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :مبانی هستیشناختی معقولات از منظر استاد فیاضی
Abstract:
تقسیم معقولات به اولیه و ثانویه از ابتکارات فلاسفة اسلامی است. برخلاف برخی فلاسفة اسلامی که مقسم معقولات را مفهوم و یا عارض قرار دادهاند، از دیدگاه استاد فیاضی «معنا» مقسم معقولات است و از منظر ایشان، معقول اول معنایی است که شأنیت دارد مابازای خارجی داشته باشد. در مقابل دیدگاهی که معقولات اولیه را مساوی با مفاهیم ماهوی میداند، از منظر استاد فیاضی، معقولات اولیه علاوه بر معانی ماهوی، معانی فلسفی نیز دارند. از مشخصههای استحکام مکتب فلسفی استاد فیاضی، هماهنگی مسائل فلسفی، ازجمله تقسیم معقولات با مبانی هستیشناختی ایشان است. این مقاله که با روش توصیفی ـ تحلیلی انجام گرفته، تلاشی است برای پاسخ به این مسئله که چگونه مبانی هستیشناختی در معقول اول و یا ثانی دانستن معانی فلسفی نقش دارند؟ این موضوع گرچه بهصورت ارتکازی در بین کلمات فیلسوفان مطرح شده، ولی بهصورت مجزا از آن بحثی نشده است. استاد فیاضی در مواضع متعددی به نقش و تأثیر مبانی هستیشناختی (همچون اصالت وجود، واقعیت داشتن عدم و وجود ذهنی داشتن مفاهیم غیرماهوی) اشاره کرده است.
References:
- ابنسهلان ساوی، عمر بن سهلان (1383). البصائر النصیریة فی العلم المنطق. مقدمه و تحقیق حسن مراغی. تهران: شمس تبریزی.
- ابنسینا، حسین بن عبدالله (1376). الإلهیات من کتاب الشفاء. تحقیق حسن حسنزاده آملی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
- ابنسینا، حسین بن عبدالله (1404ق ـ الف). التعلیقات. تحقیق عبدالرحمن بدوی. بیروت: مکتبة الاعلام الاسلامی.
- ابنسینا، حسین بن عبدالله (1404ق ـ ب). الشفاء. تحقیق سعید زاید. قم: کتابخانة آیتالله مرعشی نجفی.
- اسماعیلی، مسعود (1389). معقول ثانی فلسفی در فلسفة اسلامی: سیر بحث در تاریخ فلسفه و نقد و تحلیل مسئله. قم: مؤسسة آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
- جوادی آملی، عبدالله (1393). رحیق مختوم. تنظیم و تدوین حمید پارسانیا. چ پنجم. قم: اسراء.
- حسینزاده، محمد (1388). معرفت بشری؛ زیرساختها. قم: مؤسسة آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
- دشتکی شیرازی، منصور بن محمد (1382). اشراق هیاکل النور لکشف ظلمات شواکل الغرور. تحقیق علی اوجبی. تهران: میراث مکتوب.
- سبحانی، جعفر (1375). شناخت در فلسفة اسلامی. تهران: برهان.
- سبزواری، ملاهادی (1369). شرح المنظومه. تصحیح و تعلیقه حسن حسنزاده آملی. تحقیق و تقدیم مسعود طالبی. تهران: ناب.
- صدرالمتألهین (1363). المشاعر. تصحیح هانری کربن. تهران: کتابخانة طهوری.
- صدرالمتألهین (1368). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة. ط الثانیه. قم: مکتبة المصطفوی.
- طباطبائی، سیدمحمدحسین (1388). نهایة الحکمة. تصحیح و تعلیق غلامرضا فیاضی. چ پنجم. قم: مؤسسة آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
- طباطبائی، سیدمحمدحسین (1400). بدایة الحکمة. تصحیح و تعلیق غلامرضا فیاضی. قم: مؤسسة آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
- طوسی، نصیرالدین (1375). شرح الاشارات و التنبیهات. قم: البلاغة.
- عبودیت، عبدالرسول (1382). اصالت وجود. معرفت فلسفی، 1و2، 177-206.
- فارابی، ابونصر (1989). الحروف. تحقیق محسن مهدی. بیروت: دارالمشرق.
- فخر رازی، محمد بن عمر (1373). شرح عیون الحکمه. تحقیق محمد حجازی و احمدعلی سقا. تهران: مؤسسة الصادق(ع).
- فنائی اشکوری، محمد (1375). معقول ثانی. قم: مؤسسة آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
- فیاضی، غلامرضا (1386). وجود ذهنی در فلسفة اسلامی. معارف عقلی، 6، 9-17.
- فیاضی، غلامرضا (1387). هستی و چیستی در مکتب صدرایی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- لاهیجی، حسن بن عبدالرزاق (بیتا). شوارق الالهام فی شرح تجرید الکلام. اصفهان: مهدوی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1391). رساترین دادخواهی و روشنگری. قم: مؤسسة آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1398). آموزش فلسفه. چ سوم. قم: مؤسسة آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
- مطهری، مرتضی (1368). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
- میرداماد، محمدباقر بن محمد (1367). القبسات. به اهتمام مهدی محقق و دیگران. تهران: دانشگاه تهران.
- میرداماد، محمدباقر بن محمد (1381). مصنفات. به اهتمام عبدالله نورانی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- نبویان، سیدمحمدمهدی (1397). جستارهایی در فلسفة اسلامی: مشتمل بر آراء اختصاصی آیتالله فیاضی. چ سوم. قم: حکمت اسلامی.
- نبویان، سیدمحمدمهدی (1399). نگاهی نو به فلسفة اسلامی با تأکید بر اندیشههای فلسفی آیتالله فیاضی. قم: حکمت اسلامی.
- یزدانپناه، سیدیدالله (1389). حکمت اشراق: گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفی شیخ شهابالدین سهروردی. تحقیق و نگارش مهدی علیپور. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Emami, Seyyed Maysam, meshgi, Mahdi, Nabavian, Seyed Mohammad Mahdi.(2025) Professor Fayyazi on the Ontological Foundations of Intelligibles . Ma`rifat Falsafi, 22(3), 65-75 https://doi.org/10.22034/marefatfalsafi.2025.5000557
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Seyyed Maysam Emami; Mahdi meshgi; Seyed Mohammad Mahdi Nabavian."Professor Fayyazi on the Ontological Foundations of Intelligibles ". Ma`rifat Falsafi, 22, 3, 2025, 65-75
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Emami, S, meshgi, M, Nabavian, S.(2025) 'Professor Fayyazi on the Ontological Foundations of Intelligibles ', Ma`rifat Falsafi, 22(3), pp. 65-75
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Emami, S, meshgi, M, Nabavian, S. Professor Fayyazi on the Ontological Foundations of Intelligibles . Ma`rifat Falsafi, 2025; 22(3): 65-75