Ma`rifat Falsafi, Volume 4, Issue 1, No 13, Year 2025 , Pages 53-83
براهین توحید در فلسفه ملّاصدرا
Article Type:
Promotional
Writers:
Rahim Qurbani / /
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :براهین توحید در فلسفه ملّاصدرا
Abstract:
فلاسفه در طول تاریخ، تلاشهای فراوانی برای اثبات وحدانیت خداوند به انجام رساندهاند. ملّاصدرا در این میان، به طور مفصّل، به نقد و تهذیب این براهین پرداخته و تا حدّ زیادی آنها را از نقص و ضعف پیراسته است، به گونهای که از میان همه براهین موجود، فقط برهان «صدّیقین» و برهان «نفس» را تمام و صحیح میداند. نوشته حاضر به بررسی و نقد اجمالی رویکرد ملّاصدرا در اثبات توحید باری تعالی پرداخته و به ضعفها و نقصهای برخی از براهین وی میپردازد. در این نوشته، برخی از تقریرهای برهان «صدّیقین»، که توسط فلاسفه بعدی اصلاح و ارائه شده، معرفی میشود. برهان «نفس» نیز دارای اشکالاتی است که مورد اشاره قرار میگیرد. همچنین برهان «وحدت عالم» مورد خدشه جدّی قرار گرفته و بازخوانی شده است. از سوی دیگر، برهانناپذیری خدا و مبانی هستیشناختی توحید در فلسفه ملّاصدرا بررسی و ارائه شده است.
References:
- ـ آشتیانی، سید جلالالدین، هستی از نظر فلسفه و عرفان، چ سوم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1376.
- ـ آشتیانی، میرزا مهدی، تعلیقه بر شرح منظومه حکمت سبزواری، چ سوم، تهران، دانشگاه تهران، 1372.
- ـ ابن ابیالحدید، شرح نهجالبلاغه، قم، کتابخانه آیةاللّه مرعشی نجفی، 1404، ج 3؛
- ـ ابن سینا، الالهیات من کتاب الشفاء، تصحیح سعید زاید و الاب قنوانی، قم، مکتبة آیةاللّه المرعشی النجفی، 1404.
- ـ ایجی، قاضی عبدالرحمن، المواقف، بیروت عالمالکتب، بیتا.
- ـ تفتازانی، سعدالدین، شرحالمقاصد، پاکستان، لاهور، دارالمعارف النعمانیة، 1401، ج 2.
- ـ جرجانی، سیدعلی، شرح المواقف، قسطنطنیه، افندی، 1286.
- ـ جوادی آملی، عبداللّه، تحریر تمهیدالقواعد، قم، الزهراء، 1372.
- ـ حسنزاده آملی، حسن، تعلیقات علی شرحالمنظومة، تهران، ناب، 1379، ج 4.
- ـ ـــــ ، رساله وحدت از دیدگاه عارف و حکیم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1362.
- ـ ـــــ ، ممدّ الهمم در شرح فصوصالحکم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1378.
- ـ ـــــ ، نصوصالحکم بر فصوصالحکم، قم، مرکز نشر فرهنگی رجاء، 1365.
- ـ رضی، ابوالحسن محمّد، نهجالبلاغه، تهران، اسوه، 1415.
- ـ سبزواری، ملّاهادی، تعلیقات علی الاسفارالاربعة، قم، مصطفوی، 1368، ج 1،6و 8؛
- ـ ـــــ ، تعلیقات علی الشواهدالربوبیة، چ دوم، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1360.
- ـ ـــــ ، شرح المنظومة، تصحیح حسن حسنزاده آملی، تهران، ناب، 1379، ج 2،3و 4؛
- ـ سهروردی، شهابالدین، مجموعه مصنّفات شیخ اشراق، تصحیح هانری کربن و سیدحسین نصر، چ دوم، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران، 1355، ج 2.
- ـ طباطبائی، سید محمّدحسین، تعلیقات علی الاسفارالاربعة، قم، مصطفوی، 1368، ج 1، 6، 7 و 8؛
- ـ ـــــ ، نهایةالحکمة، چ چهاردهم، قم، النشرالاسلامی، 1417.
- ـ طوسی، خواجه نصیرالدین، شرح الاشارات والتنبیهات، تصحیح حسن حسنزاده آملی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1383، ج 2.
- ـ فارابی، ابونصر، التعلیقات، تهران، حکمت، 1371.
- ـ قمشهای، آقا محمّدرضا، مجموعه آثار حکیم صهبا، اصفهان، کانون پژوهش، 1378.
- ـ قوشچی، ملّاعلی، شرح تجریدالعقائد، چ دوم، قم، بیدار / رضی، بیتا.
- ـ قیصری، داود، شرح فصوصالحکم، تهران، علمی و فرهنگی، 1375.
- ـ کاکو، میکیو و تامسون، جنیفر، فراسوی اینشتین، تهران، فاطمی، 1382.
- ـ کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح، چ دوم، قم، زاهدی، 1405.
- ـ ـــــ ، المقام الاسنی، قم، مؤسسه قائم آلمحمّد، 1412.
- ـ لاهیجی، عبدالرزاق، شوارق الالهام، اصفهان، مهدوی، بیتا.
- ـ مصباح، محمّدتقی، آموزش فلسفه، چ دوم، تهران، سازمات تبلیغات اسلامی، 1366.
- ـ مطهّری، مرتضی، توحید، تهران، صدرا، 1373.
- ـ ـــــ ، شرح منظومه، تهران، صدرا، 1360.
- ـ ملّاصدرا، الحاشیة علی الالهیات، قم، بیدار، بیتا.
- ـ ـــــ ، الحکمةالمتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، قم، مصطفوی، 1368، ج 1، 5، 6، 7 و 8.
- ـ ـــــ ، الشواهدالربوبیة، چ دوم، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1360.
- ـ ـــــ ، المبدأ و المعاد، تصحیح سید جلالالدین آشتیانی، چ دوم، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران، 1354.
- ـ ـــــ ، المظاهر الالهیة، چ دوم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1377.
- ـ نباطی، علیبن یونس، الصراط المستقیم، نجف، المکتبة الحیدریه، 1384 ق.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Qurbani, Rahim.(2025) براهین توحید در فلسفه ملّاصدرا . Ma`rifat Falsafi, 4(1), 53-83
Rahim Qurbani."براهین توحید در فلسفه ملّاصدرا ". Ma`rifat Falsafi, 4, 1, 2025, 53-83
Qurbani, R.(2025) 'براهین توحید در فلسفه ملّاصدرا ', Ma`rifat Falsafi, 4(1), pp. 53-83
