Ma`rifat Falsafi

تقسیم موجود به مجرد و مادی، یکی از تقسیمات ‎مهم و سرنوشت‎ساز در فلسفه است که توجه به آن، پاسخ بسیاری از مشکلات فلسفی را به همراه دارد. متفکران مسلمان در آثار خویش از مجرد و مادی بحث کرده و تعریف هایی از آن ارائه داده اند. ایشان در این تعریف‎ها ویژگی‎های موجود مجرد و مادی و معیار تمایز آنها را بیان کرده اند که دقت در این معیارها و مبانی آنها، چالش‎هایی را نمایان می سازد. در نوشتار حاضر با نقد و بررسی معیارهایی همچون ماده، مقدار، شکل، وضع، طول، عرض، حجم، رنگ، وجود فی الماده و وجود مع الماده، استعداد، تغییر، حرکت، قابلیت انقسام خارجی، زمان، مکان، شخصیت و جزئیت که توسط متفکران مسلمان مطرح شده، معیار جدیدی در تمایز موجود مادی از مجرد ارائه می گردد که بر اساس آن، موجود مادی، موجودی است که با حواس ظاهری درک می‎شود و یا وابسته به آن است؛ ولی موجود مجرد، موجودی است که نه محسوس با حواس ظاهری است و نه وابسته به آن.