بررسی جوهرشناسی ماده و انرژی در فلسفه
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
مسئله هم ارزی جرم انرژی، که از نسبیت خاص اینشتین در سال 1905 میلادی آغاز شد، یک قرن است که محافل علمی دنیا را به خود مشغول ساخته است. نقطه نظرهای پراکنده ای که از سوی غالب دانشمندانِ فیلسوف ارائه شده، چالش ها و پیچیدگی های این موضوع را به طور جدّی بیشتر کرده است. از همان ابتدا، دو زمینه از پیام ها و اشارات نسبیت خاص مورد بررسی فلسفی قرار گرفتند: یکی تحلیل دقیق فلسفی معادله هم ارزی که چه نوع پیام های معرفت شناختی و هستی شناختی دارد؟ و دیگری جوهریت و عدم جوهریت هستی شناسانه انرژی. اما هیچ فیلسوف و فیزیکدانی تاکنون نتوانسته است پاسخی قطعی و علمی به این دو سؤال بدهد؛ پاسخی که شامل یک نظام منطقی، جهان شناختی و فلسفی فیزیکی بوده، برای توصیف و تبیین انرژی به کار آید. در این نوشتار، به طبقه بندی اجمالی و جامعِ نظراتِ مطرح شده از سوی فلاسفه اسلامی و غربی اشاره شده است.
- ـ آرفکن، جورج، کاربرد ریاضیات در فیزیک، (تهران، مرکز نشر دانشگاهی، بی تا)؛
- ـ اینشتین و اینفلد، تکامل فیزیک، ترجمه احمد آرام، چ دوم، (تهران، خوارزمی، 1377)؛
- ـ پاپکین، ریچارد و استرول، آوروم، کلیات فلسفه، ترجمه سید جلال الدین مجتبوی، چ شانزدهم، (تهران، حکمت، 1379)؛
- ـ راسل، برتراند، تاریخ فلسفه غرب، ترجمه نجف دریابندری، چ ششم، (تهران، پرواز، 1373)؛
- ـ ریندلر، ولفگاگ، نسبیت خاص و عام، و کیهان شناختی، ترجمه رضا منصوری و حسین معصومی همدانی، (تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1375)؛
- ـ سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومه، تعلیقه حسن حسن زاده، تحقیق مسعود طالبی، (تهران، ناب، 1422ق)، ج4؛
- ـ طباطبائی، سید محمدحسین، نهایةالحکمة، تحقیق عباس علی زارعی شیرازی، چ چهارم، (قم، انتشارات اسلامی، 1417ق)؛
- ـ قربانی، رحیم، «پژوهشی پیرامون حقیقت و ماهیت انرژی»، مجله قبسات، (تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، زمستان 1382و بهار 1383)، شماره31؛
- ـ کاپلستون، فریدریک، تاریخ فلسفه، ترجمه بهاءالدین خرّمشاهی، چ دوم، (تهران، سروش / علمی و فرهنگی، 1376)، ج8؛
- ـ کافمن، ویلیام جی، نسبیت و کیهان شناختی، ترجمه تقی عدالتی و بهزاد قهرمان، (تهران، گستر، 1366)؛
- ـ لازی، جان، درآمدی تاریخی به فلسفه علم، ترجمه علی پایا، (تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1362)؛
- ـ مطهری، مرتضی، اصول و فلسفه و روش رئالیسم، (تهران، صدرا، بی تا)، ج4؛
- ـ ــــــــــ، مجموعه آثار، چ ششم (تهران، صدرا، 1379)، ج7؛
- ـ وایتهد، آلفرد تورث، سرگذشت اندیشه ها، ترجمه عبدالرحیم گواهی، با تحقیق و تعلیقه علاّمه محمّدتقی جعفری، (تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1370)، ج1؛
- ـ ــــــــــ، شیوه های فکر، ترجمه علی شریعتمداری، چ دوم، (تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1374).
