تبیین محکی و معیار صدق اولیات از منظر آیت‌الله مصباح در مقایسه با نظریة قدما
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
اولیات به عنوان پایه ای از معارف بشری، هماره مورد توجه معرفت شناسان بوده و هست. کانون این توجه در اینگونه قضایا، معیار صدق است. «ارجاع اولیات به علم حضوری» نظریه ای خاص در این باره است. مبدع این نظریه، آیت‌الله مصباح، بر این باور است که ملاک صدق اولیات را باید در اشراف حضوری به حاکی، محکی و حکایت دنبال کرد. در مقابل، برخی از اندیشمندان معتقدند اگر موضوع در قضیة اولی، دارای مصداق در نفس الامر متناسب خویش باشد، آن گاه قضیة اولی از آن مصداق در عالم واقع نیز حکایت می کند. در این دیدگاه نمی توان محکی در اینگونه قضایا را به علم حضوری ارجاع داد؛ چراکه ما هیچگاه به امور بیرون از خویش اشراف حضوری نخواهیم داشت؛ اما با تحلیل قضایای اولی می توان به این نتیجه رسید که قضایای اولی، هیچ حکایتی از مصادیق محقق خویش در عالم واقع یا حقیقتِ لابشرطی که در ضمن مصادیق موجود است، ندارند. در این میان آیت‌الله مصباح ما را به سرمنزلی بدیع دعوت میکند. ایشان بر این باور است که محکی قضایای اولی را باید نه در حکایت مفاهیم از عالم واقع، بلکه در فرض حکایت آنها از عالم واقع دنبال کرد.
