نگاهى به «نفس» و «ذهن» و نقش آنها در ادراک / غلامرضا فدائى
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
در مقاله حاضر، از اهمیت علم و ادراک سخن مىرود و بر نقش نفس و ذهن در این زمینه تأکیدمىشود. با اینکه نفس شریفترین عنصر ذاتى و واقعیتِ وجودى انسان است، امّا به نظر مىرسدقدر آن مجهول مانده است. نفس نه تنها با قلب و عقل، بلکه گاه با ذهن نیز مترادف گرفته مىشود.ادّعاى نگارنده این مقاله آن است که اهمیت نفس از ذهن بیشتر است و در واقع، بین آن دو، رابطهعموم و خصوص مطلق وجود دارد. با در نظر گرفتن نقش ارزنده نفس، مىتوان گفت که: «علم»حضور معلوم و یا اعیان خارجى در نزد نفس است. همزمان، ذهن انعکاسات اعیان خارجى رادریافت و ثبت مىکند و موجود ذهنى را تشکیل مىدهد که این موجود به نوبه خود، در حضورنفس قرار مىگیرد و ادراک مىشود. بنابراین، نفس با اشراف بر اعیان خارجى از یکطرف و بااشراف بر موجود ذهنى از طرف دیگر ـ همزمان ـ دو کارکرد دارد و موجود عینى و ذهنى را ادراکمىکند. بدیهى است که موجود ذهنى برگرفته از موجود خارجى، و موجود خارجى نیز قائم به خودو مستقل از ذهن آدمى است. حکم، به مثابه عمل نفسانى، در تأیید اعیان خارجى و نیز انعکاساتذهنى نقش دارد.
