Ma`rifat Falsafi, Volume 7, Issue 2, No 26, Year 2025 , Pages 41-70
نگاهى به «نفس» و «ذهن» و نقش آنها در ادراک
Article Type:
Research
Writers:
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :نگاهى به «نفس» و «ذهن» و نقش آنها در ادراک
Abstract:
در مقاله حاضر، از اهمیت علم و ادراک سخن مىرود و بر نقش نفس و ذهن در این زمینه تأکیدمىشود. با اینکه نفس شریفترین عنصر ذاتى و واقعیتِ وجودى انسان است، امّا به نظر مىرسدقدر آن مجهول مانده است. نفس نه تنها با قلب و عقل، بلکه گاه با ذهن نیز مترادف گرفته مىشود.ادّعاى نگارنده این مقاله آن است که اهمیت نفس از ذهن بیشتر است و در واقع، بین آن دو، رابطهعموم و خصوص مطلق وجود دارد. با در نظر گرفتن نقش ارزنده نفس، مىتوان گفت که: «علم»حضور معلوم و یا اعیان خارجى در نزد نفس است. همزمان، ذهن انعکاسات اعیان خارجى رادریافت و ثبت مىکند و موجود ذهنى را تشکیل مىدهد که این موجود به نوبه خود، در حضورنفس قرار مىگیرد و ادراک مىشود. بنابراین، نفس با اشراف بر اعیان خارجى از یکطرف و بااشراف بر موجود ذهنى از طرف دیگر ـ همزمان ـ دو کارکرد دارد و موجود عینى و ذهنى را ادراکمىکند. بدیهى است که موجود ذهنى برگرفته از موجود خارجى، و موجود خارجى نیز قائم به خودو مستقل از ذهن آدمى است. حکم، به مثابه عمل نفسانى، در تأیید اعیان خارجى و نیز انعکاساتذهنى نقش دارد.
References:
- ـ نهجالبلاغه، ترجمه سید علىنقى فیضالاسلام، تهران، تاریخ مقدّمه، 1351.
- ـ ابراهیمى دینانى، غلامحسین، قواعد کلّى فلسفى در فلسفه اسلامى، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقاتفرهنگى، 1370.
- ـ ـــــ ، منطق و معرفت در نزد غزالى، تهران، امیرکبیر، 1367.
- ـ اراکى، محسن، «حقیقت ادراک و مراحل آن در فلسفه ملّاصدرا»، معرفت فلسفى، ش 4 (تابستان 1383)،ص63ـ79.
- ـ ارسطو، درباره نفس، ترجمه و تعلیقات و حواشى علیمراد داودى تهران، دانشگاه تهران، 1349.
- ـ استیس، والتر، فلسفه هگل، ترجمه حمید عنایت، تهران، جیبى، 1352.
- ـ اکبرى، رضا، «وجود ذهنى از منظرى دیگر»، خردنامه صدرا، ش 14 (زمستان 1377)، ص 37ـ49.
- ـ بهشتى، احمد، «علم واجبالوجود از دیدگاه صدرالمتألّهین»، در: مجموعه مقالات همایش جهانى حکیمملّاصدرا، تهران، بنیاد حکمت صدرا، 1380.
- ـ تهانوى، محمّدعلىبن على، کشّاف اصطلاحاتالفنون، تصحیح محمّد وحید و دیگران، کلکته، طبع طهران،1967م.
- ـ جبر، فرید و دیگران (ویراستاران)، موسوعة مصطلحات علمالمنطق عندالعرب، بیروت، مکتبة لبنانناشرون، 1996.
- ـ حافظ شیرازى، محمّد، دیوان حافظ شیرازى، تهران، انجمن خوشنویسان ایران، 1368.
- ـ حلّى، یوسفبن على، کشفالمراد فى شرح تجریدالاعتقاد، قم، مکتبه مصطفوى، بىتا.
- ـ خراسانى، شرفالدین، از سقراط تا ارسطو، تهران، دانشگاه ملى ایران، 1352.
- ـ خوانسارى، محمّد، فرهنگ اصطلاحات منطقى، تهران، پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى، 1376.
- ـ رازى، فخر، المباحث المشرقیة، تهران، اسدى، 1996م.
- ـ زبیدى، محمّدمرتضى، تاجالعروس فى شرحالقاموس، بیروت، دارالکتب العربى، 1410ق.
- ـ زیباکلام، فاطمه، سیر اندیشه فلسفى در غرب، تهران، دانشگاه تهران، 1378.
- ـ سجادى، سیدجعفر، مصطلحات فلسفى صدرالدین شیرازى، تهران، نهضت زنان مسلمان، بىتا.
- ـ سرل، جان. ار.، ذهن، مغز و علم، ترجمه و تحشیه امیر دیوانى، قم، بوستان کتاب، 1382.
- ـ صدوقى سها، منوچهر، شرح جدید منظومه سبزوارى، کتاب اول در امور عامّه، طهران، کتابخانه فارابى،1360.
- ـ صلیبا، جمیل، فرهنگ فلسفى، ترجمه منوچهر صانعى درّهبیدى، تهران، حکمت، 1366.ـ فدائى، غلامرضا، «تصوّر یا تصدیق»، مقالات و بررسىها، دفتر 78 (پاییز و زمستان 1384)، ص 101ـ124.
- ـ فرامرز قراملکى، احد و طاهرى، مهدى، «خواجه نصیر طوسى»، در: حدیث اندیشه (مصاحبه)، به کوششعبداللّه نصرى، تهران، سروش، 1379.
- ـ فیضى، مصطفى، مثنوى ملّاصدرا، قم، کتابخانه آیتاللّه مرعشى نجفى، 1376.
- ـ کاپلستون فردریک، تاریخ فلسفه: فیلسوفان انگلیسى (از هابز تا هیوم)، ترجمه جلالالدین مجتبوى، تهران،سروش، 1362.
- ـ کدیور، محسن و سالم، مریم، «بررسى نقش معرفتشناسى عقل فعال در حکمت متعالیه»، مقالات وبررسىها، دفتر 78 (پاییز و زمستان 1384)، ص 125ـ143.
- ـ کشفى، عبدالرسول، «دستهبندى نظریههاى توجیه معرفتشناختى»، نامه حکمت، ش 8 (پاییز و زمستان1385)، 60ـ77.
- ـ کیرکگورد، سورن، «انفسى بودن حقیقت است»، در: سیرى در سپهر جان، ترجمه مصطفى ملکیان، تهران، نگاهمعاصر، 1381.
- ـ گروه پژوهشى فلسفه و کلام اسلامى دانشگاه علوم اسلامى رضوى، مجموعه مقالات معرفتشناسى، زیرنظرمحمّدتقى فعالى، مشهد، دانشگاه علوم اسلامى رضوى، 1386.
- ـ لالاند، آندره، فرهنگ علمى و انتقادى فلسفه، ترجمه غلامرضا وثیق، تهران، فردوسى، 1377.
- ـ مدرّس زنوزى، ملّاعبداللّه، انوار جلّیة، تصحیح سید جلالالدین آشتیانى، تهران، امیرکبیر، 1371.
- ـ ملّاصدرا (صدرالدین محمّدبن ابراهیم شیرازى)، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، قم،دایرهالمعارف اسلامى، بىتا.
- ـ ـــــ ، آگاهى و گواهى، ترجمه و شرح انتقادى رساله «تصوّر و تصدیق» از مهدى حائرى یزدى، تهران، مؤسسهپژوهشى حکمت و فلسفه ایران، 1381.
- ـ هاملین، دیوید و.، تاریخ معرفتشناسى، ترجمه شاپور اعتماد، تهران، پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعاتفرهنگى، 1374.
- ـ هیئت نویسندگان، تاریخ فلسفه شرق و غرب، زیرنظر سرو پالى و ادا کریشنال، ترجمه جواد یوسفیان، تهران،سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى، 1367.
- - McLaughlin, Brian P., Rutledge Encyclopedia of Philosophy, ed. By Edward Craig, London,Rutledge, 1998.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
, Gholam Reza.(2025) نگاهى به «نفس» و «ذهن» و نقش آنها در ادراک. Ma`rifat Falsafi, 7(2), 41-70
Gholam Reza ."نگاهى به «نفس» و «ذهن» و نقش آنها در ادراک". Ma`rifat Falsafi, 7, 2, 2025, 41-70
, G.(2025) 'نگاهى به «نفس» و «ذهن» و نقش آنها در ادراک', Ma`rifat Falsafi, 7(2), pp. 41-70
