Ma`rifat Falsafi, Volume 5, Issue 3, No 19, Year 2025 , Pages 11-60
قضایای تحلیلی و ترکیبی (كاوشى در تعاريف قضاياى تحليلى و تركيبى)
Article Type:
Research
Writers:
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :قضایای تحلیلی و ترکیبی (كاوشى در تعاريف قضاياى تحليلى و تركيبى)
Abstract:
تعاریف متعددی از قضایای (یا احکام) تحلیلی در فلسفه غرب شده است. تعریف لایبنیتز، هیوم، کانت، آیر، میل، فرگه و کواین از جمله مهمترین تعاریف قضایای تحلیلی در فلسفه غرب است. این تعاریف به لحاظ مصداق در سه دسته اخص، خاص و اعم قرار مىگیرند. برای دستیابی به تعریف صحیح، باید دید کدام تعریف با اهداف و مبانی این تقسیم سازگارتر است. در این مقاله، پس از تعیین اهداف و مبانی فیلسوفان غرب در این تقسیم، نشان داده شده است که هیچیک از تعاریف فلسفه غرب با مبانی فلسفی آنها و با اهداف موردنظرشان سازگار نیست؛ زیرا مهمترین هدف این تقسیم تفکیک حقایق عقل از حقایق واقع یا تفکیک حقایق اولیه عقل از حقایق مشتقه عقل است که این هدف نسبت به قضایای حملی و شرطی از یکسو، و قضایای سالبه و موجبه از سوی دیگر، و قضایای صادق و کاذب و... یکسان است. اما هیچکدام از تعاریف نمىتواند همه انواع قضایا را دربر گیرد. به علاوه، هر یک از تعاریف ارائه شده از فلاسفه غرب، دارای نارسایىها و ضعفهای دیگری است. از اینرو، تعریف دیگری به عنوان تعریف مختار مؤلف ارائه شده است که به نظر مىرسد هیچیک از نارسایىهای مذکور را ندارد. تعریف مختار اخص از تعریف اعم و اعم از تعریف خاص است، از اینرو، مجموع تعاریف قضایای تحلیلی در چهار دسته اخص، خاص، عام و اعم قرار مىگیرند.
References:
- ـ ابوترابی، احمد، ماهیت قضایای تحلیلی نزد فلاسفه غرب و منطقدانان مسلمان، رساله دکتری، رشته فلسفه تطبیقی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قدسسره، 1386.
- ـ جوادی آملی، عبداللّه، فطرت در قرآن، تنظیم و ویرایش محمّدرضا مصطفىپور، قم، اسراء، 1378.
- ـ حسینزاده، محمّد، درآمدی بر معرفتشناسی و مبانی معرفت دینی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قدسسره، 1386، چ دوم.
- ـ کارناپ، رودولف، غلبه بر متافیزیک از طریق تحلیل منطقی زبان، ترجمه بهاءالدین خرّمشاهی، در: بهاءالدین خرّمشاهی، نظری اجمالی و انتقادی به پوزیتیویسم منطقی، تهران، علمی و فرهنگی، 1361.
- ـ مصباح، محمّدتقی، آموزش فلسفه، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، 1379، چ دوم، ج 1.
- ـ ملّاصدرا (صدرالدین محمّدبن ابراهیم شیرازی)، الحکمهالمتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1981، ط. الثالثة، ج 1.
- ـ میرداماد، میرمحمّدباقر بن محمّدحسین استرآبادی، الافقالمبین، به اهتمام عبداللّه نورانی، در: مصنّفات میرداماد، تهران، دانشگاه تهران، 1385، ج 2.
- - Ayer, Alfred Jules, Language, Truth and Logic, New York, Dover Publications, 1949.
- - Carnap, Rudolf, An Introduction to the Philosophy of Science, (Philosophical Foundations of Physics), ed. by Martin Gardner, New York & London, Basic Book, 1995.
- - Copleston, Frederick S.J., A History of Philosophy, New York and, Doubleday, 1960, v. 5.
- - Haack, Susan, Philosophy of Logics, Cambridge University Press, 1980.
- - Hospers, John, An Introduction to Philosophical Analysis, N.J., Prentice-Hall & Englewood Cliffs, 1967, 2nd.
- - Hume, David, "An Enquiry Concerning Human Understanding", in David Hume, An Enquiry Concerning Human Understanding - My Own Life - An Abstract of a Treatise of Human Nature, Introduction Notes, ed. by David Hume, Arrangement by Antony Flew, Open Court Publishing Co. 1991.
- - Kant, Immanuel, Critique of Pure Reason, trans. by Norman Kemp Smith, New York, St. Martin's Press, 1965.
- - ----- , Prolegomena to any Future Metaphysics, trans by Gary Hatfield, Cambridge University Press, 2004.
- - Leibniz, Gottfried Wilhelm Von, New Essays on Human Understanding, trans. and ed. by Peter Remnant and Bennett Jonathan, Cambridge University Press, 1989.
- - Mill, John Stuart, A System of Logic, New York & London, Harper & Brothers, 1872.
- - Quine, Willard Van Orman, "Two Dogmas of Empiricism", in From a Logical Point of View, London, Harvard University Press, 1963, Second ed. revised.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Aboutorabi, Ahmad.(2025) قضایای تحلیلی و ترکیبی (كاوشى در تعاريف قضاياى تحليلى و تركيبى). Ma`rifat Falsafi, 5(3), 11-60
Ahmad Aboutorabi."قضایای تحلیلی و ترکیبی (كاوشى در تعاريف قضاياى تحليلى و تركيبى)". Ma`rifat Falsafi, 5, 3, 2025, 11-60
Aboutorabi, A.(2025) 'قضایای تحلیلی و ترکیبی (كاوشى در تعاريف قضاياى تحليلى و تركيبى)', Ma`rifat Falsafi, 5(3), pp. 11-60
