Ma`rifat Falsafi, Volume 4, Issue 4, No 16, Year 2024 , Pages 11-60
عقل از منظر معرفت‌شناسی
نوع مقاله:
ترویجی
Writers:
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :عقل از منظر معرفت‌شناسی
Abstract:
یکی از مهم ترین منابع معرفت، عقل است. در این نوشتار، از منظر معرفت شناختی به بحث درباره آن پرداخته ایم. عقل را از منظر دانش معرفت شناسی، به لحاظ اینکه منبع معرفت است، تعریف کرده ایم. سپس اقسام عقل، اعم از عقل نظری و عملی، را مورد بحث قرار داده، زبه بررسی این مسائل پرداخته ایم که در معرفت شناسی کدام قسم از آنها مطمح نظر است؟ آیا عقل نیز منبع معرفت است؟ در ادامه، به مبحث کارکردهای عقل پرداخته و فعالیت عقل را در هر یک از مفاهیم و گزاره ها و نقشی که در هر یک می تواند ایفا کند مرور کرده ایم و بدین نتیجه رهنمون شده ایم که انسان از راه فعالیت ها و کارکردهای گوناگون عقل، همچون انتزاع مفاهیم کلی و ادراک آنها، تعریف یا تحلیل، حکم، قضیه، استدلال و مانند آنها، به شناخت عمیق و گسترده ای از اشیا دست می یابد. در پایان نقش عقل را در قضایای پیشین و نقشی را که این گونه قضایا در معرفت های بشری دارند یادآور شده ایم.
- ـ آل یاسین، جعفر، الفارابی فی حدوده و رسومه، بیروت، عالم الکتب، 1405.
- ـ ابن سهلان، بصائر النصیریه، قم، المدرسة المرتضویة، 1316ق.
- ـ ابن سینا، الاشارات و التنبیهات، ط. الثانیة، تهران، دفتر نشر الکتاب، 1403، ج 1.
- ـ ـــــ ، التعلیقات، تصحیح عبدالرحمن بدوی، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1404.
- ـ ـــــ ، الشفا، المنطق، القیاس، تحقیق سعید زاید، قاهره، وزارة المعارف العمومیة، ص 1383ق.
- ـ ـــــ ، الشفاء، البرهان، القاهره، الطبعه الامیریه، 1375ق، المقاله الاولی، الفصل التاسع.
- ـ ـــــ ، الشفاء، البرهان، مصر، دارالنهضة العربیة، 1966م.
- ـ ـــــ ، الشفاء، الطبیعیات، قم، کتاب خانه آیه اللّه نجفی، 1405.
- ـ ـــــ ، الشفاء، المنطق، المقولات، القاهرة، الامیریه، 1378 ق.
- ـ ـــــ ، الشفاء، النفس من کتاب الطبیعیات، قم، مرکزالنشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی، 1375.
- ـ ـــــ ، النجاة، تهران، دانشگاه تهران، 1364.
- ـ ـــــ ، النجاة، ط. الثانیة، مصر، مطبعة السعادة، 1357ق.
- ـ ـــــ ، النفس من کتاب الشفاء، تحقیق حسن حسن زاده آملی، قم، بوستان کتاب، 1383، المقالة الخامسة، الفصل الاول.
- ـ ـــــ ، کتاب الحدود، در رسائل ابن سینا، قم، بیدار، 1400.
- ـ التهانوی، محمّدعلی، موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، تحقیق علی دحروج، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون، 1996، ج 2.
- ـ الیزدی، المولی عبداللّه، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ط. العاشرة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1421.
- ـ بهمنیار، التحصیل، تصحیح مرتضی مطهّری، تهران، دانشگاه تهران، 1349.
- ـ پلنتینگا، آلوین و دیگران، مفاهیم بنیادین در معرفت شناسی، ترجمه محمّد حسین زاده، قم، زلال کوثر، 1382، فصل سوم.
- ـ جوادی آملی، عبداللّه، فطرت در قرآن، قم، اسراء، 1378.
- ـ حسین زاده، محمّد، پژوهشی تطبیقی در معرفت شناسی معاصر، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1382، فصل سوم.
- ـ ـــــ ، «حواس باطنی از منظر معرفت شناسی»، معرفت فلسفی 12 (تابستان 1385)، ص 65ـ108.
- ـ ـــــ ، «طبقه بندی مفاهیم از منظر معرفت شناسان مسلمان»، معرفت 99 (اسفند 1384)، ص 28ـ36.
- ـ ـــــ ، فلسفه دین، قم، بوستان کتاب، 1376، فصل چهارم، اولین پاسخ به نقد هپ برن.
- ـ ـــــ ، مبانی معرفت دینی، چ دوم، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1380، فصل دوم و سوم.
- ـ ـــــ ، معرفت شناسی، چ یازدهم، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1385، فصل های هفتم، هشتم و نهم.
- ـ حلّی، حسن بن یوسف، الجوهرالنضید فی شرح منطق التجرید، تحقیق محسن بیدارفر، قم، بیدار، 1381.
- ـ رازی، قطب الدین، شرح المطالع فی المنطق، قم، کتبی نجفی، بی تا.
- ـ ـــــ ، تحریر القواعدالمنطقیة، تحقیق محسن بیدارفر، قم، بیدار، 1382.
- ـ ـــــ ، تعلیقة در: ابن سینا، الاشارات و التنبیهات، قم، نشر البلاغة، 1375، ج 2.
- ـ ـــــ ، شرح حکمه الاشراق، قم، بیدار، بی تا.
- ـ سبزواری، ملّاهادی، شرح المنظومه، قم، مصطفوی، بی تا.
- ـ شیخ اشراق، حکمه الاشراق، [در مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح هانری کربن، تهران، انجمن حکمت و فلسفه، 1355، ج 2].
- ـ شیرازی، قطب الدین، درّه التاج، تصحیح سیدمحمّد مشکوة، تهران، حکمت، 1369.
- ـ طباطبائی، سید محمّدحسین، المیزان، قم، اسلامی، بی تا، ج 14.
- ـ ـــــ ، نهایه الحکمة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، بی تا، المرحلة السادسة، الفصل الخامس عشر.
- ـ طوسی، نصیرالدین، اساس الاقتباس، تصحیح مدرّس رضوی، چ دوم، تهران، دانشگاه تهران، 1355.
- ـ ـــــ ، شرح الاشارات و التنبیهات، تحقیق حسن حسن زاده، قم، مرکز النشر التابع لمرکز الاعلام الاسلامی، 1383، ج 2.
- ـ ـــــ ، شرح الاشارات و التنبیهات، ط. الثانیة، تهران، دفتر نشر الکتاب، 1403، ج 1.
- ـ ـــــ ، نقد المحصل، تهران، دانشگاه تهران، 1359.
- ـ عبودیت، عبدالرسول، درآمدی بر نظام حکمت صدرایی، ج 2، فصل 9، (در دست چاپ).
- ـ فارابی، ابونصر، الالفاظ المستعملة فی المنطق، ترجمه و شرح حسن ملکشاهی، تهران، سروش، 1377.
- ـ مصباح، محمّدتقی، آموزش فلسفه، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، 1364، ج اول، درس هفدهم.
- ـ مطهّری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، 1380، ج 5 و 6.
- ـ مظفّر، محمّدرضا، المنطق، قم، دارالعلم، 1375.
- ـ ملّاصدرا (صدرالدین محمّدبن ابراهیم شیرازی)، المبدأ و المعاد، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران، انجمن فلسفه ایران، 1354.
- ـ ـــــ ، الشواهد الربوبیة، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1360.
- ـ ـــــ ، شرح اصول الکافی، تهران، مکتبة المحمودی، 1391ق.
- ـ ـــــ ، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیه الاربعة، قم، مصطفوی، بی تا، ج 3
- ـ ـــــ ، مفاتیح الغیب، تصحیح محمّد خواجوی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1363.
- - Bonjoure Laurence, In Defence of Pure Reason, Cambridge, Cambridge University Press, 1998,
- - Moser, Paul K. (ed.), Apriori Knowledge, Oxford, Oxford University Press, 1987.
- ch. 2.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Hoseinzadeh yazdi, Mohammad.(2024) عقل از منظر معرفت‌شناسی. Ma`rifat Falsafi, 4(4), 11-60
Mohammad Hoseinzadeh yazdi."عقل از منظر معرفت‌شناسی". Ma`rifat Falsafi, 4, 4, 2024, 11-60
Hoseinzadeh yazdi, M.(2024) 'عقل از منظر معرفت‌شناسی', Ma`rifat Falsafi, 4(4), pp. 11-60
