Ma`rifat Falsafi, Volume 5, Issue 2, No 18, Year 2025 , Pages 217-253

    حق و تکلیف و تلازم آنها

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Seyed Mahmoud Nabaviyan / دانشیار گروه فلسفه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) / nabaviyan@gmail.com
    Pages: 217-253 Receive Date: 2025/02/19 Accept Date: 2025/02/19
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :حق و تکلیف و تلازم آنها
    Abstract: 
    یکی از مسائل عمده در مورد «حق»، رابطه آن با «تکلیف» است. متفکران در این مسئله اختلاف‏نظرجدّی دارند. آیا میان حق و تکلیف رابطه‏ای وجود دارد؟ یا اینکه آن دو هیچ ارتباطی با هم ندارند وبه صورت مستقل موجودند؟ در صورت وجود ارتباط، آیا به صورت اتفاقی دارای رابطه‏اند؟ یااینکه ارتباط آنها ویژگی ذاتی‏شان است؟ نیز در صورت وجود تلازم، آیا تلازم آن دو یک‏سویهاست یا دوسویه؟ نهایت اینکه آیا تلازم آنها مفهومی است یا خارجی؟ در این نوشتار، ضمن پاسخ به پرسش‏های مزبور، مسائل دیگری نیز درباره تلازم حق و تکلیفمطرح شده است.
    Keywords: 
    حق، تكليف، تلازم، تلازم مفهومي، تلازم خارجي.
    References: 
    • ـ آقایی، بهمن، فرهنگ حقوقی بهمن: انگلیسی ـ فارسی، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1378.
    • ـ آملی، میرزا هاشم، المکاسب و البیع، تقریرات النائینی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1413، ج 1.
    • ـ احمدبن فارس بن زکریّا، معجم مقاییس اللغه، تحقیق و ضبط عبدالسلام محمّدهارون، قم، مکتب الاعلامالاسلامی، 1404، المجلّد الثانی.
    • ـ اسماعیل‏بن عباد، المحیط فی اللغه، تحقیق محمّدحسین آل یاسین، بیروت، عالم‏الکتب، 1414، ج 2.
    • ـ انصاری، مرتضی، المکاسب، قم، الهادی، 1418، ج 3.
    • ـ انیس، ابراهیم و دیگران، المعجم الوسیط، بی‏جا، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1372، ط. الرابعة، ج 1.
    • ـ جعفری لنگرودی، محمّدجعفر، مقدمه عمومی علم حقوق، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1375، چ پنجم.
    • ـ جوادی آملی، عبداللّه، حق و تکلیف، تحقیق و تنظیم مصطفی خلیلی، قم، اسراء، 1384.
    • ـ جوهری، اسماعیل بن حمّاد، الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت، دارالعلم للملایین، 1399ق، ط.الثانیه، الجزء الرابع.
    • ـ حلّی، حسن‏بن یوسف، الجوهر النضید فی شرح منطق التجرید (و یلیه رساله التصور و التصدیق لملّاصدرا)،قم، بیدار، 1362.
    • ـ حلّی، حسن‏بن یوسف، القواعد الجلّیة فی شرح الرسالة الشمسیة، تحقیق فارس حسون تبریزیان، قم، مؤسسهالنشر الاسلامی، 1412.
    • ـ دانش‏پژوه، مصطفی و قدرت‏اللّه خسروشاهی، فلسفه حقوق: سلسله دروس اندیشه‏های بنیادین اسلامی، قم،مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1381، چ ششم.
    • ـ رازی، قطب‏الدین، شرح المطالع فی المنطق، قم، کتبی نجفی، بی‏تا.
    • ـ راسخ، محمّد، حق و مصلحت: مقالاتی در فلسفه حقوق، فلسفه حق و ارزش، تهران، طرح نو، 1381.
    • ـ راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، بی‏جا، مکتبه المرتضویه، 1362، چ دوم.
    • ـ رضا، احمد، معجم متن اللغة: موسوعة لغویة حدیثة، بیروت، دار مکتبة الحیاه، 1377ق، المجلّد الثانی.
    • ـ زبیدی، محمّدمرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، منشورات دار مکتبه الحیاه، 1306، ج 6.
    • ـ سبزواری، ملّاهادی، شرح المنظومة: قسمة الحکمة، غرر الفرائد و شرحها، مع تعلیقه حسن حسن زادهالآملی، قم، ناب، 1380، چ دوم، ج 2.
    • ـ سهروردی، شهاب‏الدین یحیی، «کتاب المشارع و المطارحات»، در: مجموعه مصنّفات شیخ اشراق، تصحیح و مقدّمه هنری کربن، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1372، چ دوم، ج 1.
    • ـ شرتونی لبنانی، سعید خوری، أقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، بیروت، مرسلی الیسوعیه، 1889، ج1.
    • ـ صدر، سیدمحمّد، ماوراء الفقه، بیروت، دارالاضواء، 1416، الجزء الثالث.
    • ـ عسکری، ابوهلال، معجم الفروق اللغویة، قم، جامعه مدرّسین، 1412.
    • ـ فراهیدی، خلیل‏بن احمد، کتاب العین، تحقیق مهدی المخزومی و ابراهیم السامرائی، قم، دارالهجره، 1405،الجزء الثالث.
    • ـ فیروزآبادی، مجدالدین محمّدبن یعقوب، القاموس المحیط، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1412، الجزءالثالث.
    • ـ مدرّس افغانی، جامع المقدّمات، قم، هجرت، 1376، چ دوم، ج 1.
    • ـ مرعشلی، ندیم و مرعشلی، أسامه، الصحاح فی اللغة و العلوم: تجدید صحاح العلّامة الجوهری والمصطلحات العلمیة و الفنیة للمجامع و الجامعات العربیة، بیروت، دارالحضارة العربیه، 1974، ج 1.
    • ـ مصباح، محمّدتقی، حقوق و سیاست در قرآن، نگارش محمّد مهرابی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امامخمینی، 1377.
    • ـ مصباح، محمّدتقی، نظریه حقوقی اسلام: حقوق متقابل مردم و حکومت، نگارش محمّدمهدی نادری ومحمّدمهدی کریمی‏نیا، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1382، ج 1ـ2.
    • ـ مطهّری، مرتضی، حکمت‏ها و اندرزها، تهران، صدرا، 1381، چ چهاردهم.
    • ـ مطهّری، مرتضی، یادداشت‏های استاد مطهری، تهران، صدرا، 1381، چ دوم، ج 3.
    • ـ معین، محمّد، فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر، 1362، چ پنجم، ج 1.
    • ـ مقری فیومی، محمّدبن علی، المصباح المنیر، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون، 2001، ج 1ـ2.
    • ـ ملّاصدرا (صدرالدین محمّدبن ابراهیم شیرازی)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، قم، مکتبةالمصطفوی، 1368، چ دوم، ج 1.
    • ـ ملّاصدرا، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، صحّحه و علق علیه حسن حسن زاده آملی، تهران،مؤسسة الطباعة و النشر، 1414، الجزء الاول.
    • ـ ملّاعبداللّه، الحاشیة علی تهذیب المنطق، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1363.
    • ـ نهج‏البلاغه، ترجمه محمّد دشتی، قم، صحفی، 1379. ـ واحدی، قدرت‏اللّه، مقدّمه علم حقوق، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1376، چ دوم.
    • ـ هابز، توماس، لویاتان، ترجمه حسین بشیریه، تهران، نی، 1380.
    • ـ یثربی قمی، سید علی، مقدّمه علم حقوق و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، قم، نوید اسلام، 1376، چدوم.
    • - Axford, Barrie and Others, Politics: An Introduction, London, Routledge, 1997.
    • - Benditt, Theodore, M., Rights, New Jersey, Roman and Littlefield, 1982.
    • - Bittle, N., Celestine, M. Cap, O. F., Man and Morals: Ethics, The Bruce publishing CompanyMilwaukee, 1950.
    • - Brandt, Richard, B. Morality, Utilitarianism, and Rights, Cambridge, 1992.
    • - Campbell, Tom, Right: A Critical Introduction, London, Rutledge, 2006.
    • - Donnelly, Jack, Universal Human Rights in Theory and Practice, London, Cornell University,1993.
    • - Dworkin, Ronald, Taking Rights Seriously, Harvard University Press, Cambridge, 2001.
    • - Finnis, John, Natural law and Natural Rights, New York, Oxford, 1980.
    • - Hart, H. L. A, Essays on Bentham: Jurisprudence And Political Theory, New York, Oxford, 2001.
    • - Heywood, Andrew, Political Theory: An Introduction, New York, Palgrave Macmillan, 2004.
    • - Hohfeld, Wesley Newcomb, Fundamental Legal Conception, London, Yale University Press, 1919.
    • - Jones, Peter, Rights, New York, St. Martin's Press, 1994.
    • - Knowles, Dudley, Political Philosophy, London, Rutledge, 2002.
    • - Lyons, David, Rights, Welfare, and Mill's Moral Theory, New York, Oxford, 1994.
    • - Nickel, James, W., Making Sense of Human Rights, Blackwell, 2007.
    • - Pojman, Louis, P., Global Political Philosophy, McGraw-Hill, 2003.
    • - ----- , Political Philosophy: Classic and Contemporary Readings, New York, Mcgraw-Hill, 2002.
    • - Rasmussen, Douglas, B., and Douglas J. Denuyl, Liberty and Nature: An Aristotelian Defense ofLiberal Order, Open Court, 1991.
    • - Raz, Joseph, The Morality of Freedom, New York, Oxford, Clarendon Press, 1986.
    • - Thomson, Judith Jarvis, The Realm of Rights, Harvard University Press, 1990.
    • - Waldron, Jeremy, Theories of Right, New York, Oxford, 1984.
    • - Waldron, Jermey, "Rights", in A Companion to Contemporary Political Philosophy, ed. Robert E.Goodin & Philip Pettit, Blackwell, 1993.
    • - Wellman, Carl, A Theory of Rights, Rowman and Allanheld Publishers, 1985.
    • - White, Alan, R., Rights, New York, Oxford, 1985.
    • 218 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Nabaviyan, Seyed Mahmoud.(2025) حق و تکلیف و تلازم آنها. Ma`rifat Falsafi, 5(2), 217-253

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Seyed Mahmoud Nabaviyan."حق و تکلیف و تلازم آنها". Ma`rifat Falsafi, 5, 2, 2025, 217-253

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Nabaviyan, S.(2025) 'حق و تکلیف و تلازم آنها', Ma`rifat Falsafi, 5(2), pp. 217-253

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Nabaviyan, S. حق و تکلیف و تلازم آنها. Ma`rifat Falsafi, 2025; 5(2): 217-253