معرفت حصولی ویژگیها، اقسام و تمایزها
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
در این نوشتار، پس از بررسی این مبحث که تقسیم معرفت به حضوری و حصولی قیاسی است، اینمسئله مطرح میشود که آیا مغایرت علم حضوری و حصولی اعتباری است یا حقیقی؟ سپسنویسنده به بررسی ویژگیهای معرفتشناختی علم حصولی میپردازد و بدین نتیجه رهنمونمیشود که «حکایت» مقوّم علم حصولی و ذاتی تصور و تصدیق است. آنگاه به پاسخ این پرسشمیپردازد که حکایت شأنی مفاهیم یا تصورات چگونه با ذاتی دانستن حکایت برای آنها سازگاراست؟ در ادامه، اقسام علم حصولی و تقسیم اولیه آن به تصور و تصدیق، و حقیقت تصور و تصدیقبررسی میشود و تمایز تصور و مفهوم و معنا، و رابطه تصدیق و قضیه و رابطه اعتقاد، باور، ایمان،پذیرش و دیگر واژههای همگن با تصدیق، مورد توجه قرار میگیرند.
- ـ ابن رشد، تلخیص کتاب العبارة، تحقیق محمود قاسم، مصر، الهیئة المصریة العامّة للکتاب، 1981، ج 3.
- ـ ابن سهلان، البصائر النصریة، تصحیح رفیق العجم، بیروت، دارالفکر اللبنانی، 1993.
- ـ ـــــ ، الشفاء، المنطق، تصحیح ابراهیم مدکور، قاهره، امیریه، بیتا.
- ـ ـــــ ، الشفاء، المنطق، قم، کتابخانه آیهاللّه مرعشی نجفی، 1405.
- ـ ـــــ ، النجاة، تصحیح محمّدتقی دانشپژوه، تهران، دانشگاه تهران، 1364.
- ـ ـــــ ، دانشنامه علائی، تصحیح احمد خراسانی، تهران، کتابخانه فارابی، 1360.
- ـ ـــــ ، عیون الحکمة، در: رسائل ابنسینا، قم، بیدار، 1400.
- ـ ـــــ ، منطق المشرقین، قم، کتابخانه آیهاللّه مرعشی نجفی، 1405، چ دوم.
- ـ احمد نگری، عبدالنبی، دستور العلماء، تحقیق. علی دحروج، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون، 1997.
- ـ ارسطو، منطق ارسطو، ترجمه اسحاقبن حنین و دیگران، تحقیق عبدالرحمان بدوی، بیروت، دارالقلم، 1980،ج 1.
- ـ ـــــ ، منطق ارسطو، ترجمه میر شمسالدین ادیب سلطانی، تهران، نگاه، 1378.
- ـ بغدادی، ابوالبرکات، المعتبر، اصفهان، دانشگاه اصفهان، 1373، ج 1.
- ـ تفتازانی، سعدالدین، تهذیب المنطق، در: ملّاعبداللّه یزدی، الحاشیة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1405.
- ـ ـــــ ، شرح المقاصد، استانبول، افندی بسنوی، 1305ق، ج 1.
- ـ تهانوی، محمّدعلی، موسوعة کشّاف اصطلاحات الفنون و العلوم، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون، 1996، ج 2.
- ـ حسینزاده، محمّد، منابع معرفت، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1386.
- ـ حلّی، حسنبن یوسف، الجوهر النضید، قم، بیدار، 1381.
- ـ ـــــ ، کشفالفوائد فی شرحالقواعد، تبریز، مکتب اسلام، 1360.
- ـ ـــــ ، کشف المراد فی شرح تجریدالاعتقاد، بیروت، موسسة الاعلمی، 1399.
- ـ دهخدا، علیاکبر، لغتنامه، تهران، دانشگاه تهران، 1343، ج 15.
- ـ ذکیانی، غلامرضا، تصحیح بیان الحق و لسان الصدق سراجالدین ارموی، پایاننامه کارشناسی ارشد الهیات وفلسفه، تهران، دانشگاه تهران، 1373ـ1374.
- ـ رازی، قطبالدین، الرسالة المعمولة فی التصور و التصدیق، در: همو، رسالتان فی التصور و التصدیق، تحقیق مهدی شریعتی، قم، اسماعیلیان، 1416.
- ـ ـــــ ، الرسالة المعمولة فی التصور و التصدیق، قم، مؤسسة نعمان، 1416.
- ـ ـــــ ، شرح المطالع، قم، کتبی نجفی، بیتا.
- ـ راغب اصفهانی، معجم مفردات الفاظ القرآن، بیجا، المکتبة المرتضویه، بیتا.
- ـ زکریّا، احمدبن فارس، معجم مقاییس اللغة، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1404، ج 4.
- ـ سید شریف، تعلیقة بر تحریر القواعد المنطقیة در: قطبالدین رازی، تحریر القواعد المنطقیة، قم، بیدار،1382.
- ـ سیدعلیزاده، حاشیه بر مقیّد فناری علی قول احمد، استانبول، بینا، بیتا.
- ـ شهید ثانی، حقائق الایمان، قم، کتابخانه آیهاللّه مرعشی نجفی، 1409.
- ـ شیرازی، قطبالدین، درّهالتاج، تصحیح محمّد مشکوة، تهران، حکمت، 1369، چ سوم.
- ـ طباطبائی، سید محمّدحسین، رسائل سبعة، قم، بنیاد علمی و فکری علّامه طباطبائی، 1362.
- ـ ـــــ ، نهایة الحکمة، تصحیح غلامرضا فیّاضی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1385.
- ـ طوسی، نصیرالدین، اساس الاقتباس، تحقیق سید عبداللّه انوار، تهران، نشر مرکز، 1375، ج 1.
- ـ ـــــ ، شرحالاشارات و التنبیهات، قم، نشر البلاغة، 1375.
- ـ غزالی، ابوحامد محمّد، معیار العلم، بیروت، دار و مکتبة الهلال، بیتا.
- ـ ـــــ ، معیار العلم، بیروت، دار و مکتبة الهلال، 1993م.
- ـ ـــــ ، مقاصد الفلاسفه، تحقیق سلیمان دنیا، مصر، دارالمعارف، 1961.
- ـ فارابی، ابونصر، المنطقیات، تصحیح محمّدتقی دانشپژوه، قم، کتابخانه آیهاللّه مرعشی نجفی، 1408، ج 1.
- ـ ـــــ ، المنطقیات، قم، کتابخانه آیهاللّه مرعشی نجفی، 1408، ج 3.
- ـ لاهیجی، عبدالرزاق، شوارق الالهام، بیجا، بینا، بیتا.
- ـ مصباح، محمّدتقی، آموزش فلسفه، تهران، دفتر تبلیغات اسلامی، 1364، ج 1، درس چهاردهم.
- ـ ـــــ ، تعلیقة علی نهایهالحکمة، قم، در راه حق، 1404.
- ـ ـــــ ، تعلیقة علی نهایهالحکمة، قم، مؤسسه درراه حق، 1405.
- ـ مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1417، ج 6.
- ـ مظفّر، محمّدرضا، المنطق، تصحیح غلامرضا فیّاضی، قم، انتشارات اسلامی، 1421. ـ معین، محمّد، فرهنگ معین، تهران، امیرکبیر، 1360، چ چهارم، ج 1.
- ـ مقری فیومی، احمدبن محمّدبن علی، مصباح المنیر، قاهره، امیریة، 1928، ط. السابعة.
- ـ ملّاصدرا (صدرالدین محمّدبن ابراهیم شیرازی)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، قم، مصطفوی،بیتا، ج 6.
- ـ ـــــ ، رسالة التصور و التصدیق، بیجا، بیتا، بینا.
- ـ ولفسن، ه . ا.، دو اصطلاح «تصور» و «تصدیق» در فلسفه اسلامی و...، ترجمه احمد آرام، به اهتمام مهدیمحقق و دیگران، تهران، دانشگاه تهران، 1353.
- ـ یزدی، مولی عبداللّه، الحاشیة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1421، ط. العاشرة.