Ma`rifat Falsafi, Volume 7, Issue 3, No 27, Year 2025 , Pages 159-186
صاحبان حق
Article Type:
Research
Writers:
Seyed Mahmoud Nabaviyan
/ دانشیار گروه فلسفه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) / nabaviyan@gmail.com
/ دانشیار گروه فلسفه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) / nabaviyan@gmail.comچکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :صاحبان حق
Abstract:
ثبوت حق در جهان خارج، مستلزم فرض متعلق و صاحب حق است. بدون چنین فرضى نمىتوان وجود هیچگونه حقى را در جهان خارج تصور کرد. یکى از مباحث اصلى در حوزه فلسفه حق، بحث صاحبان حق است. آیا وجود شرط یا شروطى درباره صاحب حق ضرورى است؟ آیا شعور و زندگى از شرایط مالک حق بودن است؟ آیا حیوانات، گیاهان و جمادات را مىتوان صاحب حق دانست؟ نویسنده در این مقاله به بررسى موضوع از دیدگاه صاحبنظران غربى پرداخته، آنها را با منابع اصیل اسلامى برابر مىنهد و نتیجه مىگیرد که برخلاف نظریات فلاسفه غربى وجود هیچگونه شرطى در موجودات براى صاحب حق بودن ضرورى نیست، و براى هر موجودى مىتوان حقوق تکوینى و نیز امکان داشتن حقوق اعتبارى را فرض کرد.
References:
- ـ نهج البلاغه، ترجمه محمّد دشتى، قم، صحفى، 1379.
- ـ آربلاستر، آنتونى، لیبرالیسم غرب: ظهور و سقوط، ترجمه عبّاس مخبر، تهران، مرکز، چ سوم، 1377.
- ـ ابن شعبه حرّانى، حسن، تحف العقول، تصحیح على اکبر غفارى، تهران، کتاب فروشى اسلامیه، چ چهارم، 1384ق.
- ـ ابن على عاملى، زین الدین، الروضه البهیة فى شرح اللمعة الدمشقیه، تحقیق سیدمحمّد کلانتر، قم، داورى، 1410ق.
- ـ بحرانى، یوسف، الحدائق الناضره، قم، مؤسسة النشر الاسلامى، 1363.
- ـ پیشوایى، مهدى، تاریخ اسلام، قم، دفتر نشر معارف، 1382.
- ـ حجاج نیشابورى، مسلم بن، صحیح مسلم، بیروت، داراحیاء التراث العربى، ط. الثالثه، بى تا.
- ـ حرّ عاملى، محمّدبن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، 1412ق.
- ـ رابرتسون، دیوید، فرهنگ سیاسى معاصر: کلید آشنایى با ایدئولوژى ها و اصطلاحات پیچیده سیاسى، ترجمه عزیر کیاوند، تهران، البرز، 1375.
- ـ رازى، فخرالدین، التفسیر الکبیر أو مفاتیح الغیب، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1411ق.
- ـ زمخشرى، محمودبن عمر، الکشّاف، قم، البلاغه، ط. الثانیه، 1415ق.
- ـ سبحانى، جعفر، فروغ ابدیت: تجزیه و تحلیل کاملى از زندگانى پیامبراکرم صلى الله علیه و آله، قم، دفتر تبلیغات اسلامى، 1374.
- ـ صدر، بنت الهدى، سایه هایى در پى خورشید: زن در زندگى و مکتب پیامبر صلى الله علیه و آله، ترجمه محمود شریفى، تهران، سازمان تبلیغات اسلامى، 1371.
- ـ طباطبائى، سید محمّدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، مقدّمه و پاورقى مرتضى مطهّرى، قم، دارالعلم، 1350.
- ـ ـــــ ، المیزان فى تفسیرالقرآن، قم، منشورات جماعة المدرسین، 1417ق.
- ـ طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیرالقرآن، تهران، ناصر خسرو، چ دوم، بى تا.
- ـ فریدمن، جین، فمینیسم، ترجمه فیروزه مهاجر، تهران، آشیان، 1381.
- ـ کلینى، محمّدبن یعقوب، الکافى: الاصول و الروضه، کتاب العشره، شرح جامع محمّدصالح مازندرانى، تهران، المکتبه الاسلامیه، 1388ق.
- ـ گروه تاریخ اسلام، مرکز بررسى و تحقیقات واحد آموزش عقیدتى ـ سیاسى سپاه پاسداران انقلاب اسلامى، نقش زنان مسلمان در جنگ، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1376.
- ـ مجلسى، محمّدباقر، بحارالانوار، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چ دوم، 1365.
- ـ مصباح، محمّدتقى، نظریه حقوقى اسلام: حقوق متقابل مردم و حکومت، نگارش محمّدمهدى نادرى و محمّدمهدى کریمى نیا، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى، 1382.
- ـ مطهّرى، مرتضى، بیست گفتار، قم، جامعه مدرسین، چ هفتم، 1361.
- ـ ـــــ ، حکمت ها و اندرزها، تهران، صدرا، چ چهاردهم، 1381.
- ـ مطهّر، یوسف بن على بن، قواعد الاحکام، قم، منشورات الرضى، بى تا.
- ـ مکارم شیرازى، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1354.
- ـ مکنزى، یان و دیگران، مقدّمه اى بر ایدئولوژى هاى سیاسى، ترجمه م. قائد، تهران، مرکز، 1375.
- ـ نبویان، سیدمحمود، «معنا و ماهیت حق»، معرفت فلسفى، ش 16 (تابستان 1386)، ص 157ـ192.
- ـ نجفى، محمّدحسن، جواهرالکلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چ هشتم، 1365.
- ـ واتکینز، سوزان آلیس، فمینیسم، ترجمه زیبا جلالى نائینى، شیراز، قدم اول، چ دوم، 1381.
- ـ هى وود، آندرو، درآمدى بر ایدئولوژى هاى سیاسى، ترجمه محمّد رفیعى مهرآبادى، تهران، دفتر مطالعات سیاسى و بین المللى، 1379.
- ـ یزدانى، عباس و بهروز جندقى، فمینیسم و دانش هاى فمینیستى: ترجمه و نقد تعدادى از مقالات دائره المعارف فلسفى روتلیج، قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، 1382.
- - Axford, Barrie et al, Politics: An Introduction, London, Routledge, 1997.
- - Bittle, N. & M. Cap, Man and Morals: Ethics, The Bruce Publishing Company Milwaukee, 1950.
- - Campbell, Tom, Right: A Critical Introduction, London, Rutledge, 2006.
- - Heywood, Andrew, Political Ideas and Concepts: An Introduction, London, Macmillan, 1994.
- - ----- , Political Theory: An Introduction, third edition, NewYork, Palgrave Macmillan, 2004.
- - Jones, Peter, Rights, NewYork, St. Martin's Press, 1994.
- - Jones, Tudor, Modern Political Thinkers and Ideas: An Historical Introduction, London and NewYork, Rutledge, 2002.
- - Lyons, David, Rights, Welfare, and Mill's Moral Theory, NewYork, Oxford, 1994.
- - Rasmussen, B., & Douglas, J. Denuyl, Liberty and Nature: An Aristotelian Defense of Liberal Order, Chicago Open Court, 1991.
- - Wellman, Carl, "Concepts of Right" in: Encyclopedia of Ethics, ed. Lawrence, C. Becker, Charlotte B. Becker, New York, Routledge, 2001.
