Ma`rifat Falsafi, Volume 7, Issue 3, No 27, Year 2025 , Pages 11-36
تأمّلى بر دیدگاه ابنسینا و شیخ اشراق در اصالت وجود یا ماهیت
Article Type:
Research
Writers:
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :تأمّلى بر دیدگاه ابنسینا و شیخ اشراق در اصالت وجود یا ماهیت
Abstract:
مسئله اصالت وجود یا ماهیت یکى از مهمترین مسائل فلسفى مىباشد که اگرچه به طور مستقل از زمان میرداماد و ملّاصدرا مطرح شده است، امّا محتوا و مبانى آن را مىتوان در اندیشه فیلسوفان پیشین نیز سراغ گرفت؛ بدین لحاظ، در این مقاله، سعى داریم تا این مسئله را از دیدگاه ابنسینا و شیخ اشراق به عنوان نمایندگان مکتبهاى فلسفى مشّاء و اشراق بررسى کنیم. بنابراین، پرسش اصلى پژوهش حاضر این است که دیدگاه ابنسینا و شیخ اشراق در اینباره چیست؟ مدّعاى مقاله این است که: اگرچه شیخ اشراق کلام ابنسینا در مورد عروض وجود بر ماهیت را عروض خارجى فهم کرده و با انتساب قول به زیادت ذهنى و خارجى وجود بر ماهیت به مشّاء، خود به نفى زیادت خارجى وجود بر ماهیت پرداخته و آن را به گونهاى نفى کرده که به نفى زائد یعنى وجود منتهى گشته (و در نتیجه، شیخ معتقد شده که ماهیتْ امر متحقّقِ خارجى و اصیلى است که منشأ انتزاع مفهوم وجود مىگردد، و بدین لحاظ، مجعولیت ذاتى از آنِ ماهیت مىباشد)؛ امّا این انتساب باطل است، زیرا ابنسینا با ملاحظات دقیق خویشْ بر عروض ذهنى ـ و نه خارجى ـ وجود بر ماهیت تأکید دارد. بدین لحاظ، ابنسینا به تحقّق خارجى و اصالت وجود تصریح کرده و جعل و علّیت را نیز از شئون وجودى دانسته است.
References:
- ـ آشتیانى، سید جلالالدین، شرح حال و آراى فلسفى ملّاصدرا، قم، دفتر تبلیغات اسلامى، چ چهارم، 1380.
- ـ ـــــ ، هستى از نظر فلسفه و عرفان، قم، بوستان کتاب، چ چهارم، 1382.
- ـ ابراهیمى دینانى، غلامحسین، شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردى، تهران، حکمت، چ چهارم، 1380.
- ـ ـــــ ، قواعد کلّى فلسفى، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى، چ دوم، 1372.
- ـ ابنرشد، محمّدبن احمد، تفسیر مابعدالطبیعه ارسطو، تهران، حکمت، 1377.
- ـ ـــــ ، تهافت التهافت، بیروت، دارالفکر، 1993م.
- ـ ابنسینا، الاشارات و التنبیهات مع الشرح للمحقّق الطوسى و العلّامة قطبالدین رازى، قم، البلاغة، 1375.
- ـ ـــــ ، التعلیقات، بیروت، مکتبهالاعلام الاسلامى، 1404ق.
- ـ ـــــ ، الشفا (الالهیات)، تصحیح سعید زائد، قم، کتابخانه آیتاللّه مرعشى نجفى، 1404ق.
- ـ ـــــ ، الشفا (الطبیعیات)، تصحیح سعید زائد، قم، کتابخانه آیتاللّه مرعشى نجفى، 1404ق.
- ـ ـــــ ، المباحثات، تحقیق محسن بیدارفر، قم، بیدار، 1371.
- ـ ـــــ ، المبدأ و المعاد، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامى، 1363.
- ـ ـــــ ، رسائل (رساله عشق)، قم، بیدار، 1400ق.
- ـ ـــــ ، رسائل فلسفى، تهران، علمى و فرهنگى، چ سوم، 1362.
- ـ ایزوتسو، توشیهیکو، بنیاد حکمت سبزوارى، ترجمه جلالالدین مجتبوى، تهران، بنیاد حکمت سبزوارى، 1368.
- ـ بهشتى، احمد، هستى و علل آن، قم، بوستان کتاب، 1383.
- ـ جوادى آملى، عبداللّه، سرچشمه اندیشه، قم، اسراء، 1383.
- ـ ـــــ ، شرح حکمت متعالیه، قم، اسراء، چ دوم، 1382.
- ـ ـــــ ، شرح حکمت متعالیه، قم، الزهراء، 1368.
- ـ حائرى یزدى، مهدى، جستارهاى فلسفى، تهران، مؤسسه پژوهشى حکمت و فلسفه ایران، 1384.
- ـ ذبیحى، محمّد، فلسفه مشّاء، تهران، سمت، 1386.
- ـ سبزوارى، ملّاهادى، شرح المنظومه، تعلیقه حسن حسنزاده آملى، تهران، ناب، 1369.
- ـ سهروردى، شهابالدین، مجموعه مصنّفات، تصحیح هانرى کربن، تهران، پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى، چ سوم، 1380.
- ـ شیرازى، قطبالدین، شرح حکمهالاشراق، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، 1383.
- ـ طباطبائى، سید محمّدحسین، نهایة الحکمة، تصحیح و تعلیق غلامرضا فیاضى، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى قدسسره، چ سوم، 1385.
- ـ طوسى، خواجه نصیرالدین، شرحالاشارات، قم، نشرالبلاغة، 1375.
- ـ لاهیجى، عبدالرزاق، شوارق الالهام فى شرح تجریدالکلام، قم، مؤسسه امام صادق علیهالسلام، 1425ق.
- ـ مصباح، محمّدتقى، شرح اسفار، تحقیق محمّدتقى سبحانى، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى قدسسره، 1380.
- ـ مطهّرى، مرتضى، مجموعه آثار، تهران، صدرا، چ هشتم، 1386.
- ـ ـــــ ، مجموعه آثار، تهران، صدرا، چ هفتم، 1387.
- ـ ـــــ ، مجموعه آثار، تهران، صدرا، چ هفتم، 1386.
- ـ ملّاصدرا (صدرالدین محمّدبن ابراهیم شیرازى)، الشواهدالربوبیة، قم، مطبوعات دینى، 1382.
- ـ ـــــ ، المبدأ و المعاد، تصحیح سید جلالالدین آشتیانى، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران، 1354.
- ـ ـــــ ، المشاعر، تهران، طهورى، چ دوم، 1363.
- ـ ـــــ ، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت، داراحیاء التراث العربى، چ سوم، 1981م.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Ahsan, Majid, Muallemi, Hasan.(2025) تأمّلى بر دیدگاه ابنسینا و شیخ اشراق در اصالت وجود یا ماهیت. Ma`rifat Falsafi, 7(3), 11-36
Majid Ahsan; Hasan Muallemi."تأمّلى بر دیدگاه ابنسینا و شیخ اشراق در اصالت وجود یا ماهیت". Ma`rifat Falsafi, 7, 3, 2025, 11-36
Ahsan, M, Muallemi, H.(2025) 'تأمّلى بر دیدگاه ابنسینا و شیخ اشراق در اصالت وجود یا ماهیت', Ma`rifat Falsafi, 7(3), pp. 11-36
