Ma`rifat Falsafi, Volume 21, Issue 2, No 82, Year 2024 , Pages 91-106

    The Identity of Theistic God with Deistic

    Writers:
    ✍️ Mohammad Bagher Malekiyan / A 4th grade holder of Qom Seminary and assistant professor of philosophy group, IKI / mb.malekian@yahoo.com
    doi 10.22034/marefatfalsafi.2024.2021132
    Abstract: 
    In his article, the author intends to examine the issue that God of religion (theistic God) is identical with God of philosophy (deistic God, the Necessary Essence). Perhaps, in the past, this identity between God of religion and the Necessary Essence of philosophy "Wajib al-Wujud" seemed self-evident, and thus, in the philosophical works of Muslims, after the term "Wajib al-Wujud" and the like, they used the expression "Ta'ala" (Almighty) and the like, and no one questioned this usage. This means that everyone has accepted that the philosophical term "Wajib al-Wujud" refers to the same God of religion, and it was taken for granted that the study whether God of religion was identical with "Wajib al-Wujud" was regarded unnecessary. Today, however, viewing the translation of works of Western thinkers who insist to separate of discussions about God of religions from those of "Wajib al-Wujud" in philosophy, this issue demands an examination. One cannot make use of the philosophical achievements on "Wajib al-Wujud" in order to prove the theological issues, and thus important religious beliefs will be left without philosophical and rational support, unless one demonstrates the identity of God of religion with "Wajib al-Wujud". The most important part of this article is to examine the attributes and acts that are attributed to God in religious texts; although, it may be regarded as an evidence for the difference between God and Wajib al-Wujud" in philosophy. The method adopted in this article is library reference, and the issue is investigated by referring to reliable philosophical and theological sources.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :این‌همانی خدای دین و واجب‌الوجود بالذات فلسفه
    Abstract: 

    در این مقاله قصد آن داریم تا این مسئله را که خدای دین همان واجب‌الوجود بالذات فلسفه است، بررسی کنیم. شاید در گذشته این‌همانی بین خدای دین و واجب بالذات فلسفه بدیهی به نظر می‌آمد و ازاین‌رو در آثار فلسفی مسلمانان بعد از تعبیر «واجب‌الوجود» و امثال آن، تعبیر «تعالی» و امثال آن به کار می‌بردند و کسی هم این کار را مورد سؤال قرار نمی‌داد؛ یعنی همه پذیرفته بودند که اصطلاح فلسفی «واجب بالذات» بیانگر همان خدای دین است و بررسی مسئله این‌همانی خدای دین و واجب‌الوجود بالذات امری زاید شمرده می‌شد؛ ولی امروزه با توجه به ترجمه آثاری از اندیشمندان غربی که بر جدایی مباحث در مورد خدای ادیان از مباحث واجب بالذات فلسفه پای می‌فشارند، این امر را نیازمند بررسی کرده است. تا این‌همانی خدا و واجب بالذات روشن نشود، نمی‌توان از دستاوردهای فلسفی در مورد واجب بالذات در جهت اثبات مسائل مربوط به خداشناسی بهره برد و مباحث مهم اعتقادی دینی بدون پشتوانه عقلی فلسفی خواهند شد. مهم‌ترین بخش این مقاله بررسی اوصاف و افعالی است که در متون دینی به خدا نسبت داده شده و شاید شاهدی بر تغایر خدا با واجب‌الوجود فلسفه تلقی شود. روش تحقیق در این مقاله روش کتابخانه‌ای است و با مراجعه به منابع معتبر فلسفی و کلامی، این مسئله مورد بررسی قرار می‌گیرد.

        آدلر، مورتیمر، جی، 1364، چگونه درباره خدا بیاندیشیم؟ راهنمایی برای بی‌دین قرن بیستم، ترجمة احمد آرام، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
        آمدی، سیف‌الدین، 1423ق، ابکار الافکار فی اصول الدین، تحقیق احمد محمدمهدی، قاهره، دارالکتاب.
        ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، 1400ق، رسائل ابن‌سینا، تصحیح محسن بیدارفر، قم، بیدار.
        ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، 1376، الالهیات من کتاب الشفاء، تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
        ابن‌کمونه، سعدبن‏ منصور، 1403ق، الجدید فی الحکمة، تحقیق حمید مرعید کبیسی، بغداد، وزارة الاوقاف و الشئون الدینیه.
        اسفراینی نیشابوری، محمدبن علی، 1383، شرح کتاب النجاة لابن‌سینا: قسم الالهیات، تصحیح حامد ناجی اصفهانی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
        اکبری، رضا، 1386، ایمان‌گروی (نظرات کرکگور، ویتگنشتاین و پلانتینگا)، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        بیهقی، احمدبن حسین، 1420ق، الاعتقاد و الهدایة الی سبیل الرشاد، تحقیق ابوعبدالله احمدبن ابراهیم ابوالعینین، ریاض، دارالفضیله.
        پترسون، مایکل و دیگران، 1383، عقل و اعتقاد دینی، ترجمة ابراهیم سلطانی و احمد نراقی، چ چهارم، تهران، طرح نو.
        تهرانی، میرزا جوادآقا، 1369، عارف و صوفی چه می‌گویند؟، تهران، بنیاد بعثت.
        جوینی، عبدالملک، 1416ق، الارشاد الی قواطع الادلة فی اول الاعتقاد، بیروت، دار الکتب العلمیه.
        حکیمی، محمدرضا، 1375، مکتب تفکیک، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
        زندیه، عطیه، 1386، دین و باور دینی در اندیشه ویتگنشتاین، تهران، نگاه معاصر.
        سبحانی، جعفر، 1381، الانصاف فی مسائل دام فیها الخلاف، قم، مؤسسة امام صادق(ع).
        سبحانی، جعفر، 1413ق، بحوث فی الملل و النحل، قم، مؤسسة امام صادق(ع).
        سبحانی، جعفر، 1421ق، الاضواء علی عقائد الشیعة الامامیة، قم، مؤسسة امام صادق(ع).
        سبحانی، جعفر، 1425ق، رسائل و مقالات، قم، مؤسسة امام صادق(ع).
        سبزواری، ملا‌هادی، 1369-1380، شرح المنظومه، تصحیح حسن حسن‌زاده آملی، تهران، ناب.
        سهروردی، شهاب‌الدین، 1380، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح هانری کربن و دیگران، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
        سیوطی، جلال‌الدین، 1429ق، الإتقان فی علوم القرآن، تحقیق محمود مرسی عبدالحمید و محمد عوض هیکل، قاهره، دار السلام.
        شهرزوری، شمس‌الدین، 1380، شرح حکمة الاشراق، تصحیح، تحقیق و مقدمه حسین ضیائی تربتی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
        شهرزوری، شمس‌الدین، 1383، رسائل الشجرة الالهیة فی علوم الحقایق الربانیة، تحقیق، تصحیح و مقدمه نجفقلی حبیبی، تهران، مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
        صدرالمتألهین، 1361، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تعلیقات ملاهادی سبزواری، تصحیح و تعلیق سیدجلال‌الدین آشتیانی، چ دوم، مشهد، المرکز الجامعی للنشر.
        صدرالمتألهین، 1380، المبدأ و المعاد، تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
        صدرالمتألهین، 1383، شرح اصول الکافی، تعلیقات ملاعلی نوری، تصحیح محمد خواجوی، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
        صدرالمتألهین، 1981م، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
        صدرالمتألهین، بی‌تا، الحاشیة علی الهیات الشفاء، قم، بیدار.
        صدرزاده، محمد، 1370، فلسفه و عرفان از نظر اسلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
        صدوق، محمدبن علی، 1357، التوحید، تصحیح و تعلیق سیدهاشم حسینی طهرانی، چ دوم، قم، جامعة مدرسین.
        صدوق، محمدبن علی، 1414ق، الاعتقادات، چ دوم، قم، کنگرة جهانی شیخ مفید.
        طبرسی، فضل‌بن حسن، 1373ق، مجمع البیان، تحقیق ابوالحسن شعرانی، تهران، المکتبة الاسلامیه.
        عبده، محمد، 2005م، رسالة التوحید، بی‌جا، مکتبة الاسره.
        فارابی، ابونصر، 1405ق، فصوص الحکم، تحقیق محمدحسن آل‌یاسین، قم، بیدار.
        قمی، قاضی سعید، 1386، شرح توحید الصدوق، تصحیح و تعلیق نجفقلی حبیبی، چ سوم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
        کلینی، محمدبن یعقوب، 1365، الکافی، تصحیح و تعلیق علی‌اکبر غفاری، چ چهارم، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
        مجلسی، محمدباقر، 1413ق، بحار الأنوار، ط. الثانیه، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
        مرحبا، محمد عبدالرحمن، 1985م، الکندی: فلسفته ـ منتخبات، بیروت، منشورات عویدات.
        مظفری، حسین، 1386، بنیان مرصوص: فلسفه اسلامی از نگاه مکتب تفکیک، قم،‌ مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
        میرداماد، محمدباقر، 1367، القبسات، به کوشش مهدی محقق و دیگران، تهران، دانشگاه تهران.
        میرداماد، محمدباقر، 1376، «تقویم الایمان»، در: تقویم الایمان و شرحه کشف الحقائق، تحقیق و مقدمه‌ علی اوجبی، تهران، مؤسسة مطالعات اسلامی دانشگاه تهران.
        نصرتی، یحیی و محسن رحیمی غازانی، 1395، عقل و ایمان از دیدگاه سورن کرکگور، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        وکیلی، محمدحسن، 1387، صراط مستقیم: نقد مبانی مکتب تفکیک براساس تقریر حجت‌الاسلام والمسلمین سیدان، دفتر اول،‌ بی‌جا، بی‌نا.
        Hood, E, Robert, 1990, Must God remain Greek?, Minneapolis, Fortress Press.
        Kierkegarrd, Soren A, 1941, Concluding Unscientific Postscript to the Philosophical Fragments, trans. David F. Swenson and Walter Lowrie Princeton, NJ, princeton University Press.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Malekiyan, Mohammad Bagher.(2024) The Identity of Theistic God with Deistic. Ma`rifat Falsafi, 21(2), 91-106 https://doi.org/10.22034/marefatfalsafi.2024.2021132

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohammad Bagher Malekiyan."The Identity of Theistic God with Deistic". Ma`rifat Falsafi, 21, 2, 2024, 91-106

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Malekiyan, M.(2024) 'The Identity of Theistic God with Deistic', Ma`rifat Falsafi, 21(2), pp. 91-106

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Malekiyan, M. The Identity of Theistic God with Deistic. Ma`rifat Falsafi, 2024; 21(2): 91-106