سال ششم، شماره اول، پاييز 1387، 49ـ72
جعفر انواري[34]
چكيده
همه حكيمان الهي معاد را حق ميدانند، با اين حال درباره چگونگي آن ديدگاههاي متفاوتي دارند. به باور صدرالمتألّهين، كساني كه معتقدند وقتي بدن نابود گردد ديگر بازگشت آن ناممكن خواهد شد و اين نفس است كه در قيامت حاضر خواهد گشت، از چگونگي عالَم آخرت غافلاند؛ به واقع اينان آيات صريح قرآني را كه به روشني بر جسماني بودن معاد دلالت دارند تأويل كردهاند! صدرالمتألّهين در اثبات جسماني بودن معاد گفته است: اگر كسي با داشتن سلامت نفس به مقدّمات اثبات معاد جسماني بنگرد، يقينا به اين نتيجه خواهد رسيد كه همين بدن به عين آن در قيامت محشور خواهد شد. همچنين، شيخ اشراق بر وقوع معاد جسماني با قالب مثالي تأكيد دارد. ساير حكما از جمله ابنسينا نيز معاد جسماني را بنابر خبر پيامبر اكرم صلياللهعليهوآله به اثبات رساندهاند؛ ضمن اينكه محقق طوسي آن را ضرورت دين شمرده است. و در نهايت به اين نتيجه دست خواهيم يافت كه معاد جسماني خواهد بود؛ يعني انسان با بدن مادي و عنصري محشور ميشود، گرچه در آنجا تغييراتي در نظام بدن رخ خواهد داد.
كليدواژهها: معاد، معاد روحاني، معاد جسماني، چگونگي معاد جسماني، قالب مثالي، بدن عنصري، بدن اخروي.
