پديدار

فصل نامه اى علمى ـ پژوهشى در زمينه علوم فلسفى تابستان 1395

محمد بنيانى / استاديار فلسفه اسلامى دانشگاه شيراز         m.bonyani@gmail.com

دريافت: 8/10/93               پذيرش: 11/6/94

چكيده

مسئله عالم خارج از ذهن از مباحث مهم و بحث انگيز فلسفى بوده است؛ به گونه اى كه برخى از فلاسفه وجود چنين عالمى را به لحاظ فلسفى نمى پذيرند و برخى قايل به اثبات و برخى ديگر معتقد به بداهت آن شده اند. در اين نوشتار ابتدا به بيان مهم ترين نظرات در اين زمينه پرداخته و آنها را نقد و بررسى كرده ايم. نظريه مختار اين است كه فاصله ميان ذهن و عالم خارج به گونه اثباتى و استدلالى قابل حل نيست، ولى با تبيين وجودى از اصل امتناع تناقض، يعنى وجود و عدم، مى توان به نقطه اى رسيد كه فاعل خود را عين خارجيت بيابد، و براين اساس عالم خارج تبيين فلسفى مى يابد.

كليدواژه ها: ذهن، اثبات عالم خارج، پديدار، ناپديدار، بداهت.

سال ششم، شماره اول، پاييز 1387، 11ـ48

محمدحسين زاده[2]

چكيده

يكي از مهم‏ترين مباحث معرفت‏شناسي ديني اين است كه براي دست‏يابي به معرفت ديني، چه منبع يا ابزاري كارايي دارد؟ آيا راه معرفت در برابر ما گشوده است يا اينكه در انسدادي معرفتي به سر مي‏بريم؟ پاسخ هر فرد بدين پرسش بر مبناي معرفت‏شناختي ويژه آن فرد مبتني است. اگر او اين ديدگاه را پذيرفته باشد كه از راه عقل نمي‏توان دين را شناخت، پاسخ وي به پرسش مذكور ممكن است اين باشد كه منبع شناخت دينْ تجربه ديني، شهود، نقل وحي يا دليل نقلي يا گواهي حاكي از وحي است. امّا اگر اين فرد پذيرفته باشد كه از راه عقل مي‏توان دين را شناخت، پاسخ او به پرسش مزبور اين خواهد بود كه گزاره‏هاي بنيادين عقايد ديني را مي‏توان از راه عقل اثبات كرد؛ از اين‏رو، عقل مهم‏ترين منبع شناخت اين بخش از دين است.

در اين نوشتار، به امكان دست‏يابي به معرفت عقلي در حوزه دين مي‏پردازيم و آنچه را ممكن است مانع از دست‏يابي به چنين معرفتي شود بررسي و ارزيابي مي‏كنيم.

كليدواژه‏ها: معرفت عقلي، گريزناپذيري، وجود محمولي، برهان لمّي، پديده، پديدار، برهان انّي.